- Get link
- Other Apps
Human Vampires - Υπάρχουν! Ζουν ανάμεσα μας!
Σπίρτα μου καλησπέρα! Παρασκευούλα σήμερα και πάλι κοντά σας το Κεραμιδόγατο, να νιαουρίσουμε μαζί, όπως κάνουμε κάθε Παρασκευή. Για τους ερωτευμένους είπαμε την άλλη φορά, για τους τοξικούς ανθρώπους θα πούμε σήμερα, τους νάρκισσους, τους ανθρωποφάγους, τα ανθρώπινα βαμπίρ. Καμία σχέση δηλαδή, μην το ψάχνετε.
Πιστεύω είναι ένα θέμα που ενδιαφέρει πολλούς, γιατί άλλοι μεν γνωρίζοντας ποιοι είναι αυτοί οι τοξικοί άνθρωποι, άλλοι δε χωρίς να το αντιλαμβάνονται, όλοι έχουμε γνωρίσει τέτοια πρόσωπα, που μας εκμεταλλεύτηκαν και που δηλητηρίασαν τη ζωή και την ψυχολογία μας. Και άλλοι μεν κατάφεραν να απαλλαγούν από αυτούς, άλλοι όμως ακόμα το παλεύουν, γιατί συμβαίνει κάποιες φορές, αυτά τα άτομα να είναι πολύ – πολύ, πάρα πολύ κοντά μας. Μπορεί να είναι γονείς, μπορεί να είναι και σύντροφοι και η απομάκρυνση τους δεν είναι πάντα το ίδιο εύκολη, όσο εύκολο είναι να το λέμε.
Γενικά μιλώντας, είναι τα άτομα που δεν νιώθεις καλά μαζί τους. Αυτό είναι και το πρώτο καμπανάκι που χτυπάει. Άνθρωποι που σε κάνουν να νιώθεις άσχημα. Που η παρουσία τους δεν σε κάνει χαρούμενο, αλλά σε γεμίζει άγχος, αμφιβολίες για τον εαυτό σου, ενοχές και γενικά σου βγάζουν μια άσχημη αύρα.
Αλλά υπάρχει κι ένας άλλος λόγος που διάλεξα αυτό το θέμα να μιλήσουμε απόψε. Ο λόγος είναι ότι όντας η ίδια ένας άνθρωπος που διαθέτει αυτοεκτίμηση και αγαπάει τον εαυτό του, έχω πολλές φορές κατηγορηθεί από τους άσχετους για νάρκισσος. Ξέρουμε όλοι ποιος ήταν ο Νάρκισσος της αρχαιότητας, αλλά θα τα πούμε και στην συνέχεια αυτά, για όσους δεν το ξέρουν.
Υπάρχει λοιπόν ένα μπέρδεμα στο μυαλό των ανθρώπων, που τους κάνει να πιστεύουν, ότι οι άνθρωποι με αυτοπεποίθηση, που αποδέχονται, εμπιστεύονται και αγαπούν τον εαυτό τους, είναι νάρκισσοι. Όχι λοιπόν, δεν είναι και εδώ θα επιχειρήσουμε να δούμε τις διαφορές, γιατί εμείς είμαστε Σπίρτα και δεν κάνει να μπερδευόμαστε.
Είμαστε έτοιμοι; Ξεκινάμε αμέσως, γιατί το ταξίδι μας απόψε είναι μακρύ και ο δρόμος δύσβατος και θα μας πάρει λίγο να ξεκαθαρίσουμε το τοπίο και να φτάσουμε σε κάποιο ξέφωτο. Buckle up! που λένε οι φίλοι μας οι Αγγλοσάξονες, προσδεθείτε! που θα λέγαμε εμείς.
Οι ανθρωποφάγοι – Man eaters
Ποιοι είναι; Θα σας μεταφέρω για να ξεκινήσουμε μια πολύ γενική περιγραφή από το βιβλίο του Τζέρι Γκρίνγουολντ: «Be the person you were meant to be. Antidotes to toxic living».
Οι ανθρωποφάγοι ή αλλιώς γνωστοί και ως man eaters, συναισθηματικά βαμπίρ και νάρκισσοι, όλα της ίδιας συνομοταξίας «κολεόπτερα», όπως και να τα πεις, είναι ένα από τα πιο τοξικά πρότυπα συμπεριφοράς. Πρόκειται για άτομα που καταβροχθίζουν ψυχολογικά άλλους ανθρώπους. Αυτά τα άτομα εξασκούν ένα είδος ψυχικού κανιβαλισμού. Ο «ανθρωποφάγος» συχνά δείχνει να είναι ένα σωστό, ικανό, αυτοδύναμο άτομο και μόνο όταν το θύμα του έχει επενδύσει επάνω του και έχει δεθεί συναισθηματικά μαζί του, αποκαλύπτει το πραγματικό πρόσωπο του.
Το δηλητήριο του «ανθρωποφάγου» μπορεί να παρουσιαστεί ξαφνικά σε μια τεράστια μοναδική δόση ή μπορεί να γίνεται αντιληπτό σαν χρόνιος πόνος, στέρηση και απογοήτευση. Στην πρώτη περίπτωση, το θύμα βιώνει μια τρομερή απογοήτευση και η σχέση έχει απότομο τέλος. Νιώθει σαν να κεραυνοβολήθηκε, σαν να του τράβηξαν το χαλί κάτω απ’ τα πόδια του και μπορεί να νιώσει μπερδεμένος για το τι συνέβη και για το πως μπορεί να έκανε τόσο λάθος για τον άλλον και να πέσει τόσο έξω στην εκτίμηση του. Νιώθει ότι τον χρησιμοποίησαν, τον εκμεταλλεύτηκαν και τον στράγγισαν.
Στη χρόνια μορφή, που είναι και η συνηθέστερη, το θύμα απομυζάται μέχρι εξάντλησης, οπότε πια ο δηλητηριαστής, ξαναφορά τη μάσκα του και την κρατά μέχρι να καθησυχαστεί το θύμα και να συνεχίσει την εκμετάλλευση.
Ένα γρήγορο παράδειγμα είναι ο γονιός που τρέφεται από, και σε βάρος, του παιδιού του, ώσπου αυτό να μεγαλώσει ή και ακόμα περισσότερο, αν γίνεται. Μια μητέρα μπορεί να δείχνει ότι αγαπά το παιδί της και το δηλητήριο στην περίπτωση αυτή έρχεται πρώτα σαν μια συνεχής πίεση προς το παιδί να σημειώσει διάφορα επιτεύγματα. Όταν το παιδί τα καταφέρει, η μητέρα του εκμεταλλεύεται την επιτυχία του, για να ικανοποιήσει την φιλοδοξία της και το εγώ της.
Παράδειγμα: το παιδί γυρίζει σπίτι φέρνοντας καλούς βαθμούς, χαρούμενο για τον θρίαμβό του, η μητέρα - νάρκισσος τους ρίχνει μια ματιά και χωρίς ένα ουσιαστικό μπράβο στο παιδί, τρέχει να το ανακοινώσει στις φίλες της, στο ίντερνετ, στα σόσιαλ κλπ διεκδικώντας για τον εαυτό της το μπράβο. Είναι η περίπτωση που το παιδί, ο πραγματικός συντελεστής αγνοείται, ενώ η μητέρα θριαμβολογεί και καυχιέται με τη δική του δόξα. Αυτό είναι μια μορφή ψυχολογικού βιασμού, όπου αντί να επαινέσει και να του πει πόσο περήφανη νιώθει και να δείξει στο παιδί την εκτίμηση της, οικειοποιείται το επίτευγμα του, σαν να είναι κάτι δικό της.
Είμαι σίγουρη ότι θα το έχετε δει αυτό να συμβαίνει και όχι μόνο στο οικογενειακό περιβάλλον. Κανίβαλοι υπάρχουν παντού και το παράδειγμα που φέραμε, είναι η πιο απλή μορφή του κανιβαλισμού αυτού. Γιατί υπάρχουν και χειρότερα. Υπάρχει και η περίπτωση όπου όχι μόνο θα οικειοποιηθεί τα επιτεύγματα σου, αλλά θα προσπαθήσει επί πλέον να σε πείσει, ότι εσύ δεν αξίζεις, ότι δεν είσαι αρκετά καλός, ότι ο άλλος σου δίνει τα πάντα και εσύ το μόνο που μπορείς, είναι να τον κάνεις δυστυχισμένο, γιατί … είσαι και ανίκανος και με δυο λόγια δεν σου αξίζει ένας τέτοιου διαμετρήματος άνθρωπος δίπλα σου, αλλά τέλος πάντων … έχε χάρη, που είναι καλός. Και έξυπνος. Και όμορφος. Και γενναιόδωρος. Και μεγάλη καρδιά.
Επειδή τώρα μπορεί να αναρωτηθείτε, για ποιο λόγο θα κρατούσε κάποιος ένα τέτοιο τοξικό άτομο δίπλα του, γενικά να ξέρετε, τα τοξικά άτομα που λέμε νάρκισσους, είναι πολύ ελκυστικά και σαγηνευτικά, αναπτύσσουν δε την τοξική τους συμπεριφορά από πολύ νωρίς, όταν ανακαλύψουν στην παιδική τους ηλικία, ότι έχουν την ικανότητα να γοητεύουν τους άλλους και ότι με αυτό τον τρόπο μπορούν να χειρίζονται τους ανθρώπους και να τους μεταχειρίζονται για τους σκοπούς τους και για να τους κάνουν τα κέφια.
Όμως έχουμε ανάγκη τις ανθρώπινες σχέσεις για να επιβιώσουμε. Συμβαίνει λοιπόν κάποιες φορές, η ειλικρίνεια και η καλόπιστη συμπεριφορά, αντίθετα με ότι θα περιμέναμε, να έχουν σαν απάντηση την εξαπάτηση, την κακόπιστη συμπεριφορά και την εκμετάλλευση. Το θέμα όμως δεν είναι να αποφεύγουμε τις τοξικές σχέσεις και τους τοξικούς ανθρώπους, δηλαδή είναι και αυτό ένα θέμα, αν μπορούμε να τους αποφεύγουμε, αλλά το πιο σημαντικό είναι να μπορούμε να τους αναγνωρίσουμε και να μην δώσουμε τροφή ή μάλλον να μην γίνουμε τροφή οι ίδιοι.
Σε πρακτικό επίπεδο, όταν προσφέρεις σε ένα άτομο τοξικό, ουσιαστικά σπέρνεις σε άγονο έδαφος, γιατί τίποτα το καλό δεν πρόκειται να βγει από αυτό, αλλά το σημαντικό είναι να μην γελιέσαι, να μην αυταπατάσαι, ότι θα πάρεις κάτι σε ανταπόδοση. Όπως θα με ακούσετε συχνά να λέω, το να είσαι καλός με τους καλούς και να προσφέρεις, είναι εύκολο και δεν αποτελεί και κανένα σοβαρό επίτευγμα. Το θέμα είναι τι κάνεις με τους άλλους. Εκεί βρίσκεται η πρόκληση.
Όταν λοιπόν κάποιος διαλέγει αυτό που κάνει ενσυνείδητα, όταν αποφασίσει ότι θα είναι καλός, σωστός, ανθρώπινος, ανεξάρτητα του ποιον έχει μπροστά του, αυτός ο άνθρωπος, ο συνειδητοποιημένος, είναι λιγότερο πιθανό να πληγωθεί από την συμπεριφορά του τοξικού ανθρώπου και να νιώσει αδικημένος. Είναι το άλλο που θα με ακούσετε συχνά να λέω, ότι δεν επιτρέπω σε κανένα, σε καμιά τοξική συμπεριφορά, σε κανένα ανθρωποφάγο να μου υπαγορεύσει με τον τρόπο του και με την στάση του, την δική μου στάση και το ποια θα είμαι εγώ. Γιατί η συναναστροφή με τους τοξικούς ανθρώπους ενέχει τον κίνδυνο, η απογοήτευση, όταν δεν είσαι κατάλληλα προετοιμασμένος για τα χειρότερα, όταν δηλαδή έχεις υψηλές προσδοκίες από τον άλλον, αυτό να σε κάνει πικρόχολο και κυνικό, να σε κάνει να εγκαταλείψεις την αναζήτησή για μια ανθρώπινη επαφή με νόημα και να καταλήξεις ερημίτης και μισάνθρωπος. Και να γίνεις στο τέλος ένας από αυτούς που λένε «γνώρισα τους ανθρώπους και αγάπησα τα ζώα».
Νάρκισσος – Η ιστορία
Όμως ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ο Νάρκισσος είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά πρόσωπα στην ελληνική μυθολογία και επιτρέψτε μου να πω, ότι έχει μια ιδιαίτερη χρησιμότητα η μελέτη της ναρκισιστικής προσωπικότητας. Δώστε προσοχή.
Ο Νάρκισσος ήταν ένας ωραίος νέος, γιος της Νύμφης Λειριώπης και του ποταμού Κηφισού και γι αυτόν θα ακούσετε διάφορες παραδόσεις. Σε μία από αυτές, κάποια μέρα καθισμένος ο ωραίος Νάρκισσος κοντά σε μια πηγή, είδε το πρόσωπό του στα νερά της πηγής. Τόσο πολύ του άρεσε και αγάπησε αυτό που είδε, που θέλησε να αγγίξει το πρόσωπο αυτό που αντικατοπτριζόταν στο νερό. Επειδή όμως παρά τις προσπάθειές του δεν το κατόρθωνε, έμεινε εκεί αυτοθαυμαζόμενος μέχρι που υπέστη μαρασμό και πέθανε. Και στη θέση εκείνη μετά από λίγο φύτρωσε το ομώνυμο λουλούδι.
Κατά μια άλλη παράδοση, ο Νάρκισσος αδιαφορώντας για τον έρωτα, του επίσης ωραίου νέου Αμεινία, έγινε τελικά ο ηθικός αυτουργός στην αυτοκτονία του δεύτερου. Τότε η Νέμεσις αποφάσισε να τον τιμωρήσει σκληρά με το ίδιο πάθος, οδηγώντας τον, να δει στο νερό της πηγής την εικόνα του, το είδωλό του και να την ερωτευθεί τόσο, ώστε να πεθάνει από τον ανικανοποίητο προς τον εαυτό του έρωτα.
Άλλη παράδοση θέλει τον Νάρκισσο, μετά το θάνατο της επίσης πανέμορφης δίδυμης αδελφής του Ηχούς, με την οποία ήταν ερωτευμένος, να μην μπορεί να βρει παρηγοριά στη δυστυχία του, άλλη από το να βλέπει τον εαυτόν του στο νερό κάποιας πηγής και να θυμάται την αδελφή του. Μέχρι που πέθανε στη θέση εκείνη από εξάντληση. Σε όλες του τις εκδοχές, ο Νάρκισσος θα δούμε ότι πεθαίνει, που σημαίνει ότι μιλάμε για ένα θανάσιμο αμάρτημα.
Η γνωστότερη όμως παράδοση για τον Νάρκισσο ήταν εκείνη, σύμφωνα με την οποία ο ωραίος νέος, απασχολημένος να θαυμάζει την ομορφιά του στα νερά του ποταμού, δεν έδωσε προσοχή και φυσικά δεν ανταποκρίθηκε στον έρωτα της νύμφης Ηχούς, η οποία συνεχώς τον καλούσε, με αποτέλεσμα η φωνή της να εξασθενεί όλο και περισσότερο, έτσι ώστε να ακούγονται μόνο οι τελευταίες συλλαβές και στο τέλος να σβήνει. Στην ιστορία αυτή ο Νάρκισσος πάλι πεθαίνει ξανά, αυτοθαυμαζόμενος αυτή τη φορά στο νερό του ποταμού που το χρησιμοποιούσε ως κάτοπτρο.
Υπάρχει υγιής ναρκισσισμός;
Ο μύθος αυτός αναπαριστά με τον καλύτερο τρόπο την έννοια του ναρκισσισμού και τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο μπορεί να απορροφηθεί από τον εαυτό του και την εικόνα του, σε σημείο που να σταματήσει να ενδιαφέρεται για το τι συμβαίνει στο εξωτερικό περιβάλλον. Πως δηλαδή καταλήγει να πιστεύει ότι όλα περιστρέφονται γύρω από τον εαυτό του, ότι όλοι λένε κάτι που αφορά τον ίδιο, ότι καθετί που συμβαίνει αφορά τον ίδιο και, έτσι, να μην συνδέεται ουσιαστικά με άτομα και καταστάσεις. Του λείπει εντελώς η ενσυναίσθηση.
Εδώ τώρα είναι αναγκαία μια διευκρίνιση. Γιατί υπάρχουν διαβαθμίσεις στην έννοια του ναρκισσισμού και υπάρχει μεν ο νοσηρός ναρκισσισμός που χρειάζεται εγκλεισμό σε ψυχιατρείο και ψυχοφάρμακα, αλλά υπάρχει και ο υγιής ναρκισσισμός, με την έννοια του ενδιαφέροντος και της φροντίδας του εαυτού μας.
Ένα ποσοστό ναρκισσισμού, να ξέρετε, υφίσταται σε όλους τους ανθρώπους και, μάλιστα, είναι απαραίτητος. Σκεφτείτε μόνο ότι η ανάπτυξη του ανθρώπου ξεκινάει από μια ναρκισσιστική ανάγκη του βρέφους για φροντίδα. Το βρέφος στα πρώιμα στάδια της ανάπτυξης του, νιώθει ότι αποτελεί το επίκεντρο του κόσμου και είναι απορροφημένο από τον εαυτό του και τις ανάγκες του και το περιβάλλον στη φάση εκείνη δεν έχει καμία σημασία.
Βρίσκοντας όμως ανταπόκριση, φροντίδα και αγάπη από το περιβάλλον, η κατάσταση αυτή αποτελεί την βάση για να ξεκολλήσει το παιδί από τις ανάγκες του και το βοηθάει να αναπτύξει το ενδιαφέρον για τους άλλους. Είναι το πρώτο χαμόγελο του παιδιού στη μάνα σε εκδήλωση της ευγνωμοσύνης του, για το οποίο μας είπε ο Ματθαίος Γιωσαφάτ, που είναι το θεμέλιο της συμβίωσης και της μετέπειτα κοινωνικής και ερωτικής ζωής του βρέφους, όταν αυτό ενηλικιωθεί. Εάν όμως το περιβάλλον που μεγαλώνει ένα παιδί, δεν προσφέρει ανταπόκριση, το βρέφος δεν μπορεί να εξελιχθεί, να αγαπήσει, και παραμένει προσκολλημένο στον εαυτό του και στις ανάγκες του, σαν το Νάρκισσο.
Μετά λοιπόν από αυτή την αρχική ναρκισσιστική κατάσταση, από την οποία ξεκινά η ανάπτυξη κάθε ανθρώπου, θα ακούσετε να μιλάμε και για ναρκισσιστικά στοιχεία προσωπικότητας που συναντώνται επίσης σε κάθε άνθρωπο. Παράδειγμα τέτοιων στοιχείων, η μεγαλύτερη ευθιξία, το αίσθημα υπερηφάνειας, ο αυτοσεβασμός, η ανάγκη προβολής και επιβεβαίωσης που όλοι έχουμε κ.ά.. Και, τέλος, θα ακούσετε να μιλάνε για την ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας όπου το λέει και η λέξη, μιλάμε πλέον για διαταραχή. Που με την σειρά του σημαίνει ότι το πράγμα πλέον έχει ξεφύγει.
Καταλήγουμε ότι ο ναρκισσισμός σε κάποιο ποσοστό είναι και υγιής και απαραίτητος και σχετίζεται με τον στοιχειώδη αυτοσεβασμό, που πρέπει να διαθέτει ο κάθε άνθρωπος και την αγάπη – φροντίδα που οφείλουμε στον εαυτό μας. Αλλά, από κάποιο ποσοστό κι έπειτα, αγγίζει ή και περνάει τα όρια της διαταραχής της προσωπικότητας. Ο νάρκισσος γίνεται τότε ένας στυγνός εκμεταλλευτής ανθρώπων και ένα παράσιτο, ένας ετερόφωτος οργανισμός, που ζει σε βάρος της ψυχικής ηρεμίας και γαλήνης των άλλων, ζητώντας διαρκή επιβεβαίωση, για πράγματα που έκανε ή που νομίζει ότι έκανε ή που τέλος πάντων νομίζει ότι του εξασφάλισαν ένα βάθρο, να τον βάλεις επάνω και να κάνεις ανθρωποθυσίες για χάρη του.
Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της ναρκισσιστικής διαταραχής προσωπικότητας, γιατί αυτό είναι το θέμα μας, είναι μια έντονη αίσθηση μεγαλομανίας , που υπάρχει στη φαντασία του εν λόγω ατόμου, καθώς και μια υπερευαισθησία στην αξιολόγηση και την κριτική των άλλων και μια έλλειψη ενσυναίσθησης γενικά.
Οι ναρκισσιστές βγάζουν μια εικόνα υπερβολικής αυτοπεποίθησης και μεγαλείου, την βλέπουν αυτοκράτειρα Αικατερίνη ή Τσάρος Νικόλαος το λιγώτερο, αλλά αυτό γίνεται μόνο για να καλύψουν τα βαθιά αισθήματα ανασφάλειας τους και μια εύθραυστη αυτοεκτίμηση που εύκολα πληγώνεται από την παραμικρή κριτική. Γι αυτούς τους λόγους, οι νάρκισσοι δημιουργούν ρηχές σχέσεις που τους χρησιμεύουν μόνο για να ικανοποιήσουν τη συνεχή ανάγκη τους για προσοχή.
Στο χαρακτηριστικό αυτό οφείλεται και η τοξικότητα τους. Για να πάρουν την προσοχή, την αναγνώριση, τον έπαινο και το βάθρο που πιστεύουν ότι ταιριάζει στη μεγαλοσύνη τους και που τόσο έχουν ανάγκη, προσκολλώνται πάνω σε άλλα άτομα, περίπου όπως τα παράσιτα στο φυτικό κόσμο και ρουφάνε όλη τους την ενέργεια από τους άλλους, με τρόπους που θα δούμε καλύτερα μέσα από παραδείγματα.
Αυτή η μεγαλομανής αίσθηση προσωπικής αξίας και σπουδαιότητας κάνει τα άτομα αυτά να μεγαλοποιούν, να υπερβάλλουν τα κατορθώματα και τα ταλέντα τους, και θέλουν να αντιμετωπίζονται ως κάτι «ξεχωριστό», «εξαιρετικό», ακόμη και όταν δεν έχουν καταφέρει κάτι ιδιαίτερο. Επειδή τώρα νιώθουν ότι αποτελούν κάτι «ξεχωριστό», πιστεύουν ότι τα προβλήματά τους είναι μοναδικά και ότι μπορούν να κατανοηθούν μόνο από άλλους «ξεχωριστούς» ανθρώπους. Το «κανείς δεν με καταλαβαίνει εμένα» και το «λίγοι μόνο μπορούν να με καταλάβουν» είναι κάτι που θα το ακούσουμε πολύ συχνά από άτομα σαν αυτά.
Όμως αυτό είναι η μία πλευρά του νομίσματος. Η αίσθηση μεγαλομανίας και αυτοθαυμασμού εναλλάσσεται με το συναίσθημα της απαξίωσης και της αυτοκριτικής. Στην παραμικρή αποτυχία ή έλλειψη επιβράβευσης, η αυτοκριτική επανέρχεται δριμύτερη, με ένα φόβο ντροπής και ταπείνωσης. Παράδειγμα, εάν ένας μαθητής παίρνει συνήθως 19 στα μαθήματα και τώρα πάρει 17, θα σκεφτεί ότι τώρα οι άλλοι τον θεωρούν αποτυχημένο.
Ο ναρκισσιστής θα δούμε να διακατέχεται από φαντασιώσεις προβολής, διάκρισης, επιτυχίας και θαυμασμού από τους άλλους, αισθήματα δύναμης, λάμψης, ομορφιάς, αλλά και από χρόνια συναισθήματα φθόνου για όσους βλέπει ως πιο επιτυχημένους από τον ίδιο.
Η αυτοεκτίμηση του βασίζεται σε ευαίσθητες ισορροπίες. Ασχολείται διαρκώς με το πώς τον βλέπουν οι άλλοι, πώς τον κρίνουν και τον αξιολογούν, και νομίζει ότι όλοι ασχολούνται με εκείνον. Αντίστοιχα αυτό είναι κάτι που ο ίδιος αποτυγχάνει να κάνει, αδιαφορώντας εξοργιστικά για το περιβάλλον του και τις ανάγκες των άλλων ανθρώπων γύρω του και δίπλα του. Όπως ο αρχαίος Νάρκισσος της μυθολογίας, απορροφημένος με τον εαυτό του, δεν έχει ουσιαστική επαφή με το περιβάλλον, οι άλλοι γύρω του δεν έχουν καμία σημασία, παρά μόνο αν είναι να τον υπηρετούν και τελικά είναι σαν να μην υπάρχουν, ενώ οι ανάγκες τους είναι μικρής σημασίας, σε σύγκριση με τις δικές του.
Βέβαια, αυτή η αδιαφορία και η έλλειψη ενσυναίσθησης για τους άλλους ανθρώπους γύρω του, δεν είναι πάντα ορατή. Γιατί αυτή η κατηγορία ανθρωποφάγων ξέρει να καλύπτει καλά τα ίχνη της και να φυλάει τα νώτα της. Το θέατρο που μπορούν να παίξουν είναι άξιο για όσκαρ και οι μάσκες που φορούν, τους βοηθάνε να δείχνουν ένα άλλο πρόσωπο, ότι δήθεν δηλαδή ενδιαφέρονται και κόπτονται για τους άλλους και αυτό δεν είναι κάτι που θα το κρατήσουν για τον εαυτό τους μόνο.
Η υπερβολική ανάγκη για αναγνώριση και επιβράβευση οδηγεί τον νάρκισσο σε μια διαρκή και έντονη και ενοχλητική ανάγκη προβολής. Αναζητά διαρκώς την προσοχή, το θαυμασμό και τα κομπλιμέντα των άλλων, το χειροκρότημα. Πουλάει μούρη, καυχιέται ασύστολα, αυτοδιαφημίζεται, ενοχλεί. Εάν κάποιος τον αμφισβητήσει ή ασκήσει κριτική τότε θα νιώσει θυμό, οργή, αίσθημα ντροπής και εξευτελισμού, αλλά θα καλύψει τα συναισθήματα αυτά με μια μάσκα απάθειας και αδιαφορίας , σαν να μην συμβαίνει τίποτα. Αυτό είναι και το σημείο που οι άλλοι άνθρωποι γύρω του μπερδεύονται και πιστεύουν ότι ο νάρκισσος είναι ένα άτομο με μεγάλη αυτοπεποίθηση, πολύ δυνατό, ενώ στην πραγματικότητα συμβαίνει το εντελώς αντίθετο. Είναι ένας αδύναμος στο βάθος του χαρακτήρας και ένα κακέκτυπο ανθρώπου.
Στην ουσία αυτό που κάνει ο νάρκισσος είναι να προσπαθεί ασυνείδητα να δημιουργήσει μια ψεύτικη εικόνα, ένα προσωπείο που να πείθει τους άλλους για τη σπουδαιότητά του. Πίσω όμως από αυτή την ψεύτικη εικόνα» κρύβονται έντονα αισθήματα κατωτερότητας, ανεπάρκειας και απαξίωσης του εαυτού. Ο νάρκισσος αγωνίζεται διαρκώς να πείσει με την ψεύτικη εικόνα του προκειμένου, κατά βάθος, να αποκρύψει την υποτιμημένη εικόνα που έχει για τον εαυτό του και, έτσι, να νιώσει καλύτερα. Γι’ αυτό και ο μεγαλύτερος φόβος του είναι η αποκάλυψη και το αίσθημα ντροπής που την συνοδεύει όταν νιώθει ότι οι άλλοι ανακαλύπτουν την αδυναμία του και βλέπουν, όπως θεωρεί ο ίδιος, ότι δεν αξίζει πραγματικά.
Το ενδιαφέρον εδώ είναι ότι ο νάρκισσος δεν θα θελήσει να εξελιχθεί και να βελτιωθεί σαν άνθρωπος, αλλά θα κοιτάξει να βάλει ένα είδος μέικαπ, που θα κρύψει το άσχημο πρόσωπο του. Δεν θα κοιτάξει να διορθωθεί και να γίνει καλύτερος, δεν θα ψάξει τα λάθη του, για να μάθει από αυτά, αλλά θα κοιτάξει να τα θάψει, με όλο του το ενδιαφέρον εστιασμένο αποκλειστικά στο να μην καταλάβουν οι άλλοι, τι είδους άνθρωπος πραγματικά είναι.
Πώς αναγνωρίζουμε έναν νάρκισσο;
Πριν μπούμε να δούμε πως θα αναγνωρίσουμε στην πράξη ένα τοξικό άτομο, ένα νάρκισσο, ξαναθυμίζω την διάκριση που κάναμε ανάμεσα στον υγιή και τον αρρωστημένο, τον ακραίο ναρκισσισμό. Στο επίπεδο του ακραίου ναρκισσισμού βρίσκεται η εγωιστική ενασχόληση με τον εαυτό μας. Είναι υγιής συμπεριφορά ο ναρκισσισμός; Ναι, όλοι έχουμε μια πτυχή ναρκισσιστική. Αλλά ας τα πάρουμε με την σειρά.
Οι ακραίοι νάρκισσοι είναι συνήθως οι άνθρωποι που απορροφώνται πλήρως στον εαυτό τους. Ο εαυτός είναι το κέντρο του σύμπαντος για τον ναρκισσιστή. Οι άλλοι άνθρωποι γύρω τους είναι απλά «πράγματα» ή «όργανα» που τους εξυπηρετούν ή τους χρησιμεύουν να πραγματοποιήσουν τους σκοπούς τους. Οι φίλοι παραμένουν φίλοι μόνο όσο τους είναι χρήσιμοι είτε σε προσωπικό είτε σε επαγγελματικό επίπεδο. Αυτό εξηγεί γιατί ένας ναρκισσιστής απομακρύνει τους πάντες γύρω του και καταλήγει σχεδόν πάντα, συναισθηματικά απομονωμένος, μόλις βγάλει τη μάσκα της γοητείας και δείξει το πραγματικό του πρόσωπο.
Πώς γίνεται ένας άνθρωπος νάρκισσος;
Αλλά πριν μπούμε να δούμε τα σημάδια, πως θα αναγνωρίσουμε ένα τοξικό άτομο, να δούμε πως γίνεται ένας νάρκισσος. Ο ναρκισσισμός ξεκινά από τραύματα που έχουν προκληθεί σε μικρή ηλικία. Ο νάρκισσος, είναι αυτό που λέμε “κρύος” άνθρωπος από την παιδική του ηλικία ένας άνθρωπος που κόλλησε συναισθηματικά στην ώρα του τραύματος, το αναπαράγει συνεχώς και αυτός ο πόνος μεταφέρεται στην ενήλικη ζωή του, όπου πια για να επιβιώσει, υψώνει ένα φράγμα προστασίας από τον εξωτερικό κόσμο που του προκάλεσε το τραύμα αυτό.
Αυτό το φράγμα είναι μια ψεύτικη ταυτότητα που υιοθετεί και εκφράζει την διαφορά ανάμεσα σ’ αυτό που είναι ή τέλος πάντων σε αυτό που πιστεύει μέσα του ότι είναι και σ’ αυτό που θέλει οι άλλοι να πιστεύουν ότι είναι. Σαν τον χαμαιλέοντα, άλλοτε εμφανίζεται σκληρός και αποφασιστικός, άλλοτε γλυκός, χαριτωμένος και με χιούμορ, πολλές φορές μπορεί να υποκριθεί ότι νοιάζεται για τους άλλους και άλλοτε ξεγελά, παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως πολύ ευχάριστο, κοινωνικό τύπο, που προκαλεί γέλιο και καλή διάθεση στους άλλους και είναι η ψυχή της παρέας.
Όλα αυτά μέχρι να πείσει. Αν τώρα προσπαθήσεις να τον πλησιάσεις κάνοντάς του προσωπικές ερωτήσεις τότε εκείνος θα αποφύγει με διπλωματία, που άλλωστε είναι και ένα από τα δυνατά του σημεία ή με κάποιο αστείο για να ξεφύγει από τη δύσκολη θέση να ανοιχτεί. Αν επιμείνεις τότε θα γίνεις εχθρός και θα κοιτάξει να απομακρυνθεί τελείως από σένα, που δεν το λες και κακό.
Τώρα αν θέλουμε να μπούμε πιο βαθιά στο πως γίνεται ένας νάρκισσος, συνήθως είναι άτομα, που ως παιδιά δεν έτυχαν της προσοχής και του ενδιαφέροντος από την πλευρά των γονιών τους. Όταν ως παιδιά είχαν κάποια επιτεύγματα, εκεί που περίμεναν το μπράβο και την αναγνώριση και τον ειλικρινή έπαινο, από τα σημαντικά πρόσωπα στη ζωή τους, αυτά δεν ήρθαν ποτέ. Και η φυσική δίψα για αποδοχή δεν ικανοποιήθηκε αντίστοιχα ποτέ.
Ακόμη χειρότερα, στην προσπάθεια τους οι αδιάφοροι γονείς να καλύψουν το συναισθηματικό κενό και την ανεπάρκεια τους, θα επαινούσαν το παιδί τους, έτσι απλά για το θεαθήναι και εντελώς αψυχολόγητα και άκαιρα, σε περιπτώσεις που το παιδί δεν είχε κάποιο πραγματικό και άξιο λόγου επίτευγμα να επιδείξει. Κι έτσι γεννήθηκε ένας νάρκισσος, που έμαθε από τρυφερή ηλικία, ότι το σημαντικό δεν είναι το τι πραγματικά πέτυχες, αλλά το τι οι άλλοι νομίζουν ότι πέτυχες.
Και μαθαίνουν τότε να ζουν σε ένα κόσμο φανταστικό, με φανταστικά, μη πραγματικά επιτεύγματα και επιτυχίες, στον κόσμο δηλαδή του «νομίζω», στον κόσμο του «έπεισα ότι έκανα κάτι σπουδαίο», στον κόσμο του «φαντάζομαι ότι είμαι κάτι σπουδαίο και δοξάστε με». Αυτά σε αντίθεση με ένα παιδί, που επαινείται για τους σωστούς λόγους, το οποίο στη συνέχεια σαν ενήλικος θα διαμορφώσει μια υγιή αντίληψη του εαυτού του και μια υγιή αυτοπεποίθηση βασισμένη πάνω σε πραγματικά επιτεύγματα. Κάντε τον λογαριασμό τώρα.
Τα σημάδια ότι ο σύντροφός σας είναι νάρκισσος;
Είπαμε πριν πόσο δύσκολο είναι να απαλλαγείς από ένα τοξικό πρόσωπο, όταν αυτός είναι ένα σημαντικό πρόσωπο στη ζωή σου, όπως γονιός ή σύντροφος. Να επαναλάβω εδώ ότι δεν είναι καθόλου δύσκολο να ερωτευτείς έναν νάρκισσο. Το αντίθετο! Ακριβώς επειδή υποκρίνονται, γίνονται πολύ γοητευτικοί, δεν έχουν άσχημες πλευρές ή τουλάχιστον τις κρύβουν καλά. Δείχνουν να έχουν αυτοπεποίθηση και γνωρίζουν όλα τα κόλπα πολύ καλά πως να σε κερδίσουν.
Και δεν θα υπήρχε πιθανώς κανένα πρόβλημα, αν ήταν πάντα έτσι. Αν δεν έπεφταν οι μάσκες και δεν αποκάλυπταν το πραγματικό τους πρόσωπο. Το κακό είναι ότι όταν συνειδητοποιήσεις ότι έχεις απέναντί σου έναν τέτοιον άνθρωπο είναι ήδη πολύ αργά, γιατί αφενός γνωρίζει πως να σε κρατήσει κοντά του/της και αφετέρου είναι πάντα έτοιμος να ξαναβάλει τη μάσκα, αν νιώσει ότι χάνει έδαφος.
Αυτός είναι ο ένας λόγος που οι περισσότεροι άνθρωποι το βρίσκουν δύσκολο να απομακρυνθούν από μια τέτοια τοξική σχέση. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι οι άνθρωποι τρέφουν μέσα τους την ανόητη ελπίδα, ότι το συναισθηματικό βαμπίρ που έχουν δίπλα τους, θα αλλάξει και μια μέρα θα ξαναγίνει το γλυκό, χαριτωμένο πρόσωπο που ερωτεύτηκαν κάποτε. Αυτό όμως θα γίνει μόνο όταν νιώσει ότι σε χάνει και μόνο για όσο χρειαστεί για να σε επαναφέρει.
Μερικά στάνταρ χαρακτηριστικά για να τους αναγνωρίσεις;
1. Οι νάρκισσοι ξέρουν καλά το παιχνίδι της γοητείας
Πολύ βασικό αυτό. Ξεκινούν με κοπλιμέντα και σε κάνουν να νιώσεις ότι είσαι ότι έψαχναν στη ζωή και θα συνεχίσουν να σε λούζουν με αγάπη, δώρα, κολακείες, κοπλιμέντα και άλλες εκδηλώσεις τρυφερότητας, μέχρι να σε κερδίσουν. Θα σε κάνουν πολύ γρήγορα να νιώσεις ότι είσαι το επίκεντρο της προσοχής τους, αλλά το ίδιο γρήγορα, μόλις σε … εξασφαλίσουν, θα ασχοληθούν με κάτι άλλο. Ενώ δηλαδή στην αρχή θα σε «σκλαβώσουν», μόλις νιώσουν ότι σε έχουν κατακτήσει, όλα αυτά θα κοπούν μαχαίρι.
Επίσης προχωρούν πολύ γρήγορα. Ο νάρκισσος θα σου πει από τα πρώτα κιόλας ραντεβού ότι θέλει να είστε μαζί για πάντα, κάτι που ένα υγιής ψυχικά άνθρωπος θα περιμένει να ωριμάσει συναισθηματικά μέσα του η ιδέα, πριν το ανακοινώσει. Και βέβαια εσύ τα παρερμηνεύεις όλα αυτά και τα μπερδεύεις, με τα πραγματικά βαθιά και έντονα συναισθήματα, ότι δηλαδή σε αγαπάει τρελά. Και κολλάς.
2. Δεν συμπαθούν τους φίλους και την οικογένειά σου
Αρχικά, μιλούν με τα καλύτερα λόγια για τα κοντινά σου πρόσωπα, για να γίνουν συμπαθείς, αλλά όσο περνάει ο καιρός αρχίζουν να εκφράζουν τα πραγματικά τους αισθήματα. Αυτό συμβαίνει γιατί, σε βάθος χρόνου, θα επιδιώξουν να απομακρυνθείς από αγαπημένα πρόσωπα, για να τους αφοσιωθείς αλλά και για να εξαρτάσαι αποκλειστικά από τους ίδιους. Νιώθουν να απειλούνται από τις υγιείς σχέσεις γύρω σου και επιδιώκουν να σε ξεριζώσουν, γιατί φοβούνται ότι οι γύρω σου, εκτός που θα τους έχεις για ψυχικό στήριγμα, επί πλέον είναι πιο πιθανό να καταλάβουν ποιοι πραγματικά είναι, καθώς η γοητεία τους δεν φτάνει μέχρις σ’ αυτούς.
3. Στατιστικά, δεν έχουν καλό παρελθόν όσον αφορά τις σχέσεις
Είναι πολύ εύκολο για κάποιον νάρκισσο να κάνει σχέση, αλλά πολύ δύσκολο να την διατηρήσει. Θα τους δεις να έχουν μια σειρά από αποτυχημένες σχέσεις, για τις οποίες όμως δεν αναλαμβάνουν ποτέ την ευθύνη. Πάντα έφταιγαν οι άλλοι. Εντελώς συμπτωματικά.
4. Σε εξουθενώνουν ψυχικά
Ο νάρκισσος προβάλλει συνέχεια τις δικές του ανάγκες και δεν νιώθει καμία ενοχή για αυτό. Όσο χρόνο και ενέργεια και ενδιαφέρον και αγάπη κι αν τους δίνεις, δεν είναι ποτέ αρκετή. Θα σε κάνουν να νιώθεις συνεχώς άσχημα, ότι δεν τους δίνεις την προσοχή που τους αξίζει, ότι δεν τους εκτιμάς αρκετά. Θα σε γεμίσουν ενοχές και θα σε κάνουν να νιώθεις αποκλειστικά υπεύθυνος για την ευτυχία τους και ότι φταις εσύ, όταν εκείνοι δεν νιώθουν καλά.
5. Ενδιαφέρονται πολύ για τα υλικά αγαθά
Σαν ένα τελευταίο χαρακτηριστικό, οι νάρκισσοι δίνουν ιδιαίτερη σημασία στην εικόνα τους και στο κοινωνικό τους status, στο φαίνεσθαι δηλαδή. Από τα ρούχα και τα αυτοκίνητα, μέχρι τα ταξίδια και το φαγητό, οι νάρκισσοι επιδιώκουν να έχουν ό,τι καλύτερο και πιο trendy κυκλοφορεί στην αγορά.
Μπορείτε να καταλάβετε αν κάποιος είναι νάρκισσος από μια ερώτηση
Η διάγνωση των διαταραχών δεν είναι εύκολη υπόθεση και φυσικά δε μπορεί να την κάνει ο καθένας. Όμως ο ναρκισσισμός είναι κάτι εντελώς διαφορετικό, μιας και οι ίδιοι οι νάρκισσοι γνωρίζουν από μόνοι τους … ποιοι και τι είναι.
Οι σύγχρονοι νάρκισσοι, είναι επιθετικοί, άπληστοι, αναίσθητοι, ματαιόδοξοι, άπιστοι, ανέντιμοι, θανάσιμα γοητευτικοί και "εκμεταλλευτές". Μπορεί όσοι έχουν διαγνωσμένη ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας να αντιπροσωπεύουν μόλις το 1% έως 3% του γενικού πληθυσμού, όμως υπάρχουν πολλοί άλλοι που εμφανίζουν υπο-κλινικές περιπτώσεις της κατάστασης αυτής, κάτι που σημαίνει ότι υπάρχουν πολλές πιθανότητες να υπάρχουν μερικοί στον ευρύτερο κοινωνικό/οικογενειακό σας κύκλο κάτι που δεν πρέπει να το υποτιμάμε.
Πώς όμως μπορεί να διακρίνει κανείς ένα νάρκισσο… με την πρώτη ματιά;
Σύμφωνα με μια έρευνα που δημοσιεύτηκε ο καλύτερος τρόπος είναι ένας: να τον ρωτήσετε.
Κλασσικά η διάγνωση του ναρκισσισμού γίνεται με τη βοήθεια ενός ερωτηματολογίου 40 ερωτήσεων, γνωστό ως "Απογραφή Ναρκισσιστικής Προσωπικότητας" (Narcissistic Personality Inventory). Σε γενικές γραμμές το τεστ αυτό ζητά να επιλέξει κανείς ανάμεσα από δύο αντιτιθέμενες δηλώσεις, όπως "Προτιμώ να είμαι με κόσμο" και "Μου αρέσει να είμαι το κέντρο της προσοχής" ή "Θέλω να έχω εξουσία πάνω σε άλλους" και "Δε με πειράζει να ακολουθώ εντολές άλλων".
Σε πολλές περιπτώσεις κανείς μπορεί να πιστεύει ότι η προσωπικότητά του ανταποκρίνεται και στις δύο επιλογές, ωστόσο όταν πρέπει "αναγκαστικά" να επιλέξει μία από τις δύο, αυτό είναι που οδηγεί τον εξεταζόμενο να διαλέξει εκείνο το χαρακτηριστικό που τον περιγράφει καλύτερα.
Το πρόβλημα είναι ότι το τεστ αυτό χρειάζεται αρκετό χρόνο, ενώ δεν είναι κάτι που εύκολα μπορεί να ζητήσει κανείς από κάποιον άλλο να κάνει. Τι να πεις στον άλλον; Μισό να σου κάνω ένα τεστ, να δω κάτι που θέλω;
Σύμφωνα όμως με μια ομάδα ερευνητών, σ το πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να ρωτήσει κανείς τους άλλους με πιο άμεσο τρόπο, χρησιμοποιώντας την φράση: "Σε ποιο βαθμό συμφωνείς με αυτή τη δήλωση; “Είμαι νάρκισσος”. (Σημείωση: η λέξη αυτή σημαίνει εγωιστής και μάταιος)". Η εξήγηση στην παρένθεση είναι για να διασφαλιστεί ότι όλοι οι συμμετέχοντες αντιλαμβάνονται τον ίδιο ορισμό. Στη συνέχεια ζητείται να αξιολογήσουν τον εαυτό τους σε μια κλίμακα από το 1 έως το 7, με το 1 να σημαίνει "Δεν με αντιπροσωπεύει" και το 7 "Με αντιπροσωπεύει σε μεγάλο βαθμό".
Τα αποτελέσματα τώρα αυτού του τεστ έδειξαν ότι αυτό το απλό τεστ, εμφάνισε μεγάλες ομοιότητες με το πιο περίπλοκο των 40 ερωτήσεων. Που σημαίνει, ρωτήστε τους και θα σας πουν.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, ο λόγος για τον οποίο οι νάρκισσοι είναι τόσο ειλικρινείς δικαιολογείται από το γεγονός ότι οι ίδιοι δεν θεωρούν το ναρκισσισμό ως πρόβλημα, κάτι που ταιριάζει απόλυτα με την "ανεβασμένη" εικόνα που έχουν αυτοί οι άνθρωποι για τον εαυτό τους. Αυτός είναι και ο λόγος που οι Νάρκισσοι σπάνια αναζητούν ψυχολογική βοήθεια. Νιώθουν ότι δεν την χρειάζονται και ότι είναι μια χαρά έτσι ακριβώς, όπως είναι.
Ο Νάρκισσος και η σχέση του με τους άλλους
Οι διαπροσωπικές του σχέσεις κατά κανόνα είναι προβληματικές, εξαιτίας της ανάγκης του για θαυμασμό, της αίσθησης ότι έχει ιδιαίτερα δικαιώματα και της αδυναμίας του να νοιώσει τις ανάγκες των άλλων. Οι ναρκισσιστές έχουν ανάγκη να τραβούν τη προσοχή και αυτό αποτελεί για αυτούς προτεραιότητα. Ένας νάρκισσος δύσκολα κάνει κάτι, αν δεν του εξασφαλίζει φήμη ή δημοσιότητα ή χειροκρότημα.
Επιπλέον, ένας νάρκισσος θεωρεί τον εαυτό του κάτι πολύ σημαντικό και σπάνιο που μπορεί να γίνει αντιληπτό μόνο από σημαντικούς ανθρώπους, καθώς αυτός αισθάνεται ότι είναι μοναδικός, αλλιώτικος, ξεχωριστός, ενώ η πλειοψηφία των άλλων είναι κοινοί και συνηθισμένοι και θα τον ακούσετε συχνά να λέει «Κανείς δεν με καταλαβαίνει».
Στην πραγματικότητα, όλα αυτά βρίσκονται στη σφαίρα της δικής του διαστρεβλωμένης εικόνας που έχει για τον εαυτό του, καθώς οι νάρκισσοι παγιδεύονται στην εικόνα που δημιουργούν κάθε φορά για το εαυτό τους. Αυτή εξάλλου, είναι και η πηγή της διαταραχής.
Οι νάρκισσοι αξιολογούν τις σχέσεις τους με τους γύρω, με βάση την χρησιμότητά τους. Ανάλογα με το πόσο χρήσιμο μπορεί να του είναι ένα άτομο, αυτό είναι και το μέτρο της αξίας του. Επιλέγει τους φίλους του με βάση το πόσο καλά μπορεί να τον βοηθήσουν σε κάτι να ή να τον βοηθήσουν να γίνει γνωστός.
Αντίστοιχα στις διαπροσωπικές σχέσεις, δεν επιλέγουν τους συντρόφους με βάση το πόσο τους αγαπούν και νοιάζονται για αυτούς, αλλά με βάση το τι μπορούν να πάρουν από αυτούς και πόσο αυτοί ενισχύουν την εικόνα τους και τη προβολή τους, για αυτό συχνά επιλέγουν συντρόφους που είναι μοναδικοί σε κάποιο τομέα και ξεχωρίζουν κάπως, εξασφαλίζοντας έτσι και για τον εαυτό τους την προσοχή που τόσο έχουν ανάγκη.
Πως θα σου κάνει ένας Νάρκισσος την ζωή κόλαση; Εύκολα!
Εκφράσεις που θα ακούσεις συχνά από έναν/μια Νάρκισσο
Στους Ναρκισσιστές αρέσει το Facebook …
Τι έκπληξη!
Μελέτη του Πανεπιστημίου Brunel επιβεβαίωσε εκείνο που οι περισσότεροι από εμάς σκεφτόμαστε, καθώς σκρολάρουμε να δούμε τις ενημερώσεις στο Facebook: Ότι τα άτομα που κοινοποιούν ανελλιπώς το που πήγαν, τι έκαναν, τι τρώνε, πόσο πολύ γυμνάζονται και φροντίζουν τον εαυτό τους, τι φοβερή σχέση έχουν με τους συντρόφους, τα παιδιά, τους γονείς, πόσο κοινωνικά ευαίσθητοι είναι και πόσο καλλιεργημένοι ψυχικά και πνευματικά είναι, είναι πάρα πολύ πιθανό, αν όχι σίγουρο, ότι θα είναι ναρκισσιστές και με χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Στη μελέτη, που δημοσιεύτηκε τον Οκτώβριο, συμμετείχαν περισσότεροι από 500 χρήστες του Facebook στις ΗΠΑ, με το ενδιαφέρον των ψυχολόγων εστιασμένο στο να κατανοήσουν γιατί οι άνθρωποι ποστάρουν ό,τι ποστάρουν. Ρώτησαν τους συμμετέχοντες σχετικά με το χρόνο που αφιερώνουν στο μέσο κοινωνικής δικτύωσης, τα κίνητρά τους για να κάνουν αναρτήσεις αλλά και τι είδους σχόλια λάμβαναν κατά μέσο όρο και για ποια θέματα κάνουν συνήθως αναρτήσεις και πόσο συχνά.
Τα αποτελέσματα δεν προκάλεσαν και τόση έκπληξη. Οι εξωστρεφείς έτειναν να δημοσιεύουν περισσότερο για τις κοινωνικές δραστηριότητες και την καθημερινότητά τους. Τα άτομα που ήταν πιο ανοιχτά μυαλά, ήταν πιο πιθανό να γράψουν για πιο πνευματικά θέματα και τέλος οι ευσυνείδητοι - επιμελείς κοινοποιούσαν περισσότερο για τα παιδιά τους, τους γονείς, την οικογένεια, τους κοινωνικούς θεσμούς γενικά.
Οι ναρκισσιστές, διαπίστωσε η μελέτη, αναρτούσαν όλα αυτά και επί πλέον και θέματα που είχαν να κάνουν με την εξωτερική τους εμφάνιση, όλα αυτά καθαρά για να επιβεβαιωθούν. Δεν ντρέπονταν καθόλου να κοκορεύονται για τα επιτεύγματά τους, κάτι που ενθαρρυνόταν και από τον μεγαλύτερο αριθμό των λάικ και των σχολίων. Οι ερευνητές προειδοποιούν ότι: «οι άνθρωποι μπορεί να βάζουν like και να σχολιάζουν το επίτευγμα ενός φίλου για να δείξουν την υποστήριξή τους, αλλά ενδόμυχα αντιπαθούν την πρακτική».
Ένα άλλο, επίσης προβλέψιμο εύρημα, έδειξε ότι τα άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση έκαναν πιο συχνά αναρτήσεις για τις σχέσεις τους. Επειδή είναι μονίμως φοβισμένα μήπως χάσουν τον σύντροφό τους, ενημερώνουν για τον σύντροφό τους σαν να θέλουν να κατοχυρώσουν τη σχέση τους, όταν νιώθουν πως απειλείται.
Τελικά, οι συντάκτες της μελέτης δηλώνουν, ότι δεν εξεπλάγησαν από τα ευρήματα της μελέτης, γιατί αυτό που βλέπουμε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι μια αντανάκλαση των καθημερινών διαπροσωπικών σχέσεων. Λένε όμως ότι είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό γιατί δημοσιεύουμε ότι δημοσιεύουμε, ούτως ώστε να αποφύγουμε να κάνουμε τους φίλους μας να μισούν. Αν υπάρξει μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση ως προς το πώς αντιλαμβάνονται οι φίλοι τις ενημερώσεις της κατάστασης κάποιου, θα μπορούσε αυτό να βοηθήσει τον κόσμο να αποφύγει θέματα που ενοχλούν περισσότερο από ότι διασκεδάζουν, καταλήγουν.
Μια νέα έρευνα δείχνει ότι οι ναρκισσιστές λατρεύουν τις selfie, ακόμη και αν δεν είναι οι δικές τους. Μια άλλη ερευνητική ομάδα από το Πανεπιστήμιο Sejong στη Σεούλ της Νότιας Κορέας, έκανε έρευνα πάνω σε 276 ενήλικους χρήστες του Instagram, όπου οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι ναρκισσιστές λατρεύουν να ποστάρουν selfie στο Instagram, όμως, όπως φαίνεται, αυτοί που ακολουθούν ή κάνουν like στις αναρτήσεις τους είναι πιθανότατα και οι ίδιοι ναρκισσιστές. Και όλοι μαζί μολύνουν το feed σου.
Με δυο λόγια; Αν είσαι νάρκισσος, όχι μόνο θα ποστάρεις δικές σου selfie, αλλά έχεις και περισσότερες πιθανότητες να ανέχεσαι ή ακόμη και να ακολουθείς άλλους χρήστες των social media που θεωρούνται ναρκισσιστές.
Σπίρτα μου, είναι μεγάλο και δύστροπο το θέμα μας και τα στενά όρια της εκπομπής δεν βοηθάνε. Θα χρειαστεί να επανέλθουμε στο θέμα. Ούτε τα μισά δεν είπαμε. Έπεται συνέχεια. Τρόποι με τους οποίους θα προσπαθήσει ένα νάρκισσος να μας χειραγωγήσει και να μας ελέγξει. Είναι εφικτή η συνύπαρξη με τοξικά άτομα; Είναι ο συμβιβασμός μια αποδεκτή λύση για συνύπαρξη; Μήπως είμαστε και οι ίδιοι νάρκισσοι και πως θα το καταλάβουμε; Έχει ελπίδες ο ναρκισσιστής; Θεραπεύεται; Οι διάκριση ανάμεσα στον υγιή, δημιουργικό ναρκισσισμό και την διαταραχή. Νάρκισσοι που πήγαν τον κόσμο μπροστά, ιστορικές προσωπικότητες και celebrities. Stay tuned! Θα παίξει part II.
Κατά τα άλλα, ανανεώνουμε το ραντεβού μας για την άλλη Παρασκευή στις 7 το απόγευμα, θυμίζοντας στους ξεχασιάρηδες, ότι κάθε Σάββατο πρωί στις 10, αχάραγα με τον πρώτο καφέ, ακούμε σε επανάληψη την εκπομπή της Παρασκευής. Εσείς φέρνετε μόνο το κέικ.
Το Spirto Web Radio είναι κοντά σας 24 ώρες, με ζωντανές εκπομπές καθημερινά και με την καλύτερη μουσική. Και όχι, αυτό δεν το λέμε επειδή είμαστε νάρκισσοι, αλλά επειδή, πώς να το κάνουμε, έχουμε την καλύτερη μουσική.
Ένα για το δρόμο.
Πιστεύω είναι ένα θέμα που ενδιαφέρει πολλούς, γιατί άλλοι μεν γνωρίζοντας ποιοι είναι αυτοί οι τοξικοί άνθρωποι, άλλοι δε χωρίς να το αντιλαμβάνονται, όλοι έχουμε γνωρίσει τέτοια πρόσωπα, που μας εκμεταλλεύτηκαν και που δηλητηρίασαν τη ζωή και την ψυχολογία μας. Και άλλοι μεν κατάφεραν να απαλλαγούν από αυτούς, άλλοι όμως ακόμα το παλεύουν, γιατί συμβαίνει κάποιες φορές, αυτά τα άτομα να είναι πολύ – πολύ, πάρα πολύ κοντά μας. Μπορεί να είναι γονείς, μπορεί να είναι και σύντροφοι και η απομάκρυνση τους δεν είναι πάντα το ίδιο εύκολη, όσο εύκολο είναι να το λέμε.
Γενικά μιλώντας, είναι τα άτομα που δεν νιώθεις καλά μαζί τους. Αυτό είναι και το πρώτο καμπανάκι που χτυπάει. Άνθρωποι που σε κάνουν να νιώθεις άσχημα. Που η παρουσία τους δεν σε κάνει χαρούμενο, αλλά σε γεμίζει άγχος, αμφιβολίες για τον εαυτό σου, ενοχές και γενικά σου βγάζουν μια άσχημη αύρα.
Αλλά υπάρχει κι ένας άλλος λόγος που διάλεξα αυτό το θέμα να μιλήσουμε απόψε. Ο λόγος είναι ότι όντας η ίδια ένας άνθρωπος που διαθέτει αυτοεκτίμηση και αγαπάει τον εαυτό του, έχω πολλές φορές κατηγορηθεί από τους άσχετους για νάρκισσος. Ξέρουμε όλοι ποιος ήταν ο Νάρκισσος της αρχαιότητας, αλλά θα τα πούμε και στην συνέχεια αυτά, για όσους δεν το ξέρουν.
Υπάρχει λοιπόν ένα μπέρδεμα στο μυαλό των ανθρώπων, που τους κάνει να πιστεύουν, ότι οι άνθρωποι με αυτοπεποίθηση, που αποδέχονται, εμπιστεύονται και αγαπούν τον εαυτό τους, είναι νάρκισσοι. Όχι λοιπόν, δεν είναι και εδώ θα επιχειρήσουμε να δούμε τις διαφορές, γιατί εμείς είμαστε Σπίρτα και δεν κάνει να μπερδευόμαστε.
Είμαστε έτοιμοι; Ξεκινάμε αμέσως, γιατί το ταξίδι μας απόψε είναι μακρύ και ο δρόμος δύσβατος και θα μας πάρει λίγο να ξεκαθαρίσουμε το τοπίο και να φτάσουμε σε κάποιο ξέφωτο. Buckle up! που λένε οι φίλοι μας οι Αγγλοσάξονες, προσδεθείτε! που θα λέγαμε εμείς.
Οι ανθρωποφάγοι – Man eaters
Ποιοι είναι; Θα σας μεταφέρω για να ξεκινήσουμε μια πολύ γενική περιγραφή από το βιβλίο του Τζέρι Γκρίνγουολντ: «Be the person you were meant to be. Antidotes to toxic living».
Οι ανθρωποφάγοι ή αλλιώς γνωστοί και ως man eaters, συναισθηματικά βαμπίρ και νάρκισσοι, όλα της ίδιας συνομοταξίας «κολεόπτερα», όπως και να τα πεις, είναι ένα από τα πιο τοξικά πρότυπα συμπεριφοράς. Πρόκειται για άτομα που καταβροχθίζουν ψυχολογικά άλλους ανθρώπους. Αυτά τα άτομα εξασκούν ένα είδος ψυχικού κανιβαλισμού. Ο «ανθρωποφάγος» συχνά δείχνει να είναι ένα σωστό, ικανό, αυτοδύναμο άτομο και μόνο όταν το θύμα του έχει επενδύσει επάνω του και έχει δεθεί συναισθηματικά μαζί του, αποκαλύπτει το πραγματικό πρόσωπο του.
Το δηλητήριο του «ανθρωποφάγου» μπορεί να παρουσιαστεί ξαφνικά σε μια τεράστια μοναδική δόση ή μπορεί να γίνεται αντιληπτό σαν χρόνιος πόνος, στέρηση και απογοήτευση. Στην πρώτη περίπτωση, το θύμα βιώνει μια τρομερή απογοήτευση και η σχέση έχει απότομο τέλος. Νιώθει σαν να κεραυνοβολήθηκε, σαν να του τράβηξαν το χαλί κάτω απ’ τα πόδια του και μπορεί να νιώσει μπερδεμένος για το τι συνέβη και για το πως μπορεί να έκανε τόσο λάθος για τον άλλον και να πέσει τόσο έξω στην εκτίμηση του. Νιώθει ότι τον χρησιμοποίησαν, τον εκμεταλλεύτηκαν και τον στράγγισαν.
Στη χρόνια μορφή, που είναι και η συνηθέστερη, το θύμα απομυζάται μέχρι εξάντλησης, οπότε πια ο δηλητηριαστής, ξαναφορά τη μάσκα του και την κρατά μέχρι να καθησυχαστεί το θύμα και να συνεχίσει την εκμετάλλευση.
Ένα γρήγορο παράδειγμα είναι ο γονιός που τρέφεται από, και σε βάρος, του παιδιού του, ώσπου αυτό να μεγαλώσει ή και ακόμα περισσότερο, αν γίνεται. Μια μητέρα μπορεί να δείχνει ότι αγαπά το παιδί της και το δηλητήριο στην περίπτωση αυτή έρχεται πρώτα σαν μια συνεχής πίεση προς το παιδί να σημειώσει διάφορα επιτεύγματα. Όταν το παιδί τα καταφέρει, η μητέρα του εκμεταλλεύεται την επιτυχία του, για να ικανοποιήσει την φιλοδοξία της και το εγώ της.
Παράδειγμα: το παιδί γυρίζει σπίτι φέρνοντας καλούς βαθμούς, χαρούμενο για τον θρίαμβό του, η μητέρα - νάρκισσος τους ρίχνει μια ματιά και χωρίς ένα ουσιαστικό μπράβο στο παιδί, τρέχει να το ανακοινώσει στις φίλες της, στο ίντερνετ, στα σόσιαλ κλπ διεκδικώντας για τον εαυτό της το μπράβο. Είναι η περίπτωση που το παιδί, ο πραγματικός συντελεστής αγνοείται, ενώ η μητέρα θριαμβολογεί και καυχιέται με τη δική του δόξα. Αυτό είναι μια μορφή ψυχολογικού βιασμού, όπου αντί να επαινέσει και να του πει πόσο περήφανη νιώθει και να δείξει στο παιδί την εκτίμηση της, οικειοποιείται το επίτευγμα του, σαν να είναι κάτι δικό της.
Είμαι σίγουρη ότι θα το έχετε δει αυτό να συμβαίνει και όχι μόνο στο οικογενειακό περιβάλλον. Κανίβαλοι υπάρχουν παντού και το παράδειγμα που φέραμε, είναι η πιο απλή μορφή του κανιβαλισμού αυτού. Γιατί υπάρχουν και χειρότερα. Υπάρχει και η περίπτωση όπου όχι μόνο θα οικειοποιηθεί τα επιτεύγματα σου, αλλά θα προσπαθήσει επί πλέον να σε πείσει, ότι εσύ δεν αξίζεις, ότι δεν είσαι αρκετά καλός, ότι ο άλλος σου δίνει τα πάντα και εσύ το μόνο που μπορείς, είναι να τον κάνεις δυστυχισμένο, γιατί … είσαι και ανίκανος και με δυο λόγια δεν σου αξίζει ένας τέτοιου διαμετρήματος άνθρωπος δίπλα σου, αλλά τέλος πάντων … έχε χάρη, που είναι καλός. Και έξυπνος. Και όμορφος. Και γενναιόδωρος. Και μεγάλη καρδιά.
Επειδή τώρα μπορεί να αναρωτηθείτε, για ποιο λόγο θα κρατούσε κάποιος ένα τέτοιο τοξικό άτομο δίπλα του, γενικά να ξέρετε, τα τοξικά άτομα που λέμε νάρκισσους, είναι πολύ ελκυστικά και σαγηνευτικά, αναπτύσσουν δε την τοξική τους συμπεριφορά από πολύ νωρίς, όταν ανακαλύψουν στην παιδική τους ηλικία, ότι έχουν την ικανότητα να γοητεύουν τους άλλους και ότι με αυτό τον τρόπο μπορούν να χειρίζονται τους ανθρώπους και να τους μεταχειρίζονται για τους σκοπούς τους και για να τους κάνουν τα κέφια.
Όμως έχουμε ανάγκη τις ανθρώπινες σχέσεις για να επιβιώσουμε. Συμβαίνει λοιπόν κάποιες φορές, η ειλικρίνεια και η καλόπιστη συμπεριφορά, αντίθετα με ότι θα περιμέναμε, να έχουν σαν απάντηση την εξαπάτηση, την κακόπιστη συμπεριφορά και την εκμετάλλευση. Το θέμα όμως δεν είναι να αποφεύγουμε τις τοξικές σχέσεις και τους τοξικούς ανθρώπους, δηλαδή είναι και αυτό ένα θέμα, αν μπορούμε να τους αποφεύγουμε, αλλά το πιο σημαντικό είναι να μπορούμε να τους αναγνωρίσουμε και να μην δώσουμε τροφή ή μάλλον να μην γίνουμε τροφή οι ίδιοι.
Σε πρακτικό επίπεδο, όταν προσφέρεις σε ένα άτομο τοξικό, ουσιαστικά σπέρνεις σε άγονο έδαφος, γιατί τίποτα το καλό δεν πρόκειται να βγει από αυτό, αλλά το σημαντικό είναι να μην γελιέσαι, να μην αυταπατάσαι, ότι θα πάρεις κάτι σε ανταπόδοση. Όπως θα με ακούσετε συχνά να λέω, το να είσαι καλός με τους καλούς και να προσφέρεις, είναι εύκολο και δεν αποτελεί και κανένα σοβαρό επίτευγμα. Το θέμα είναι τι κάνεις με τους άλλους. Εκεί βρίσκεται η πρόκληση.
Όταν λοιπόν κάποιος διαλέγει αυτό που κάνει ενσυνείδητα, όταν αποφασίσει ότι θα είναι καλός, σωστός, ανθρώπινος, ανεξάρτητα του ποιον έχει μπροστά του, αυτός ο άνθρωπος, ο συνειδητοποιημένος, είναι λιγότερο πιθανό να πληγωθεί από την συμπεριφορά του τοξικού ανθρώπου και να νιώσει αδικημένος. Είναι το άλλο που θα με ακούσετε συχνά να λέω, ότι δεν επιτρέπω σε κανένα, σε καμιά τοξική συμπεριφορά, σε κανένα ανθρωποφάγο να μου υπαγορεύσει με τον τρόπο του και με την στάση του, την δική μου στάση και το ποια θα είμαι εγώ. Γιατί η συναναστροφή με τους τοξικούς ανθρώπους ενέχει τον κίνδυνο, η απογοήτευση, όταν δεν είσαι κατάλληλα προετοιμασμένος για τα χειρότερα, όταν δηλαδή έχεις υψηλές προσδοκίες από τον άλλον, αυτό να σε κάνει πικρόχολο και κυνικό, να σε κάνει να εγκαταλείψεις την αναζήτησή για μια ανθρώπινη επαφή με νόημα και να καταλήξεις ερημίτης και μισάνθρωπος. Και να γίνεις στο τέλος ένας από αυτούς που λένε «γνώρισα τους ανθρώπους και αγάπησα τα ζώα».
Νάρκισσος – Η ιστορία
Όμως ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ο Νάρκισσος είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά πρόσωπα στην ελληνική μυθολογία και επιτρέψτε μου να πω, ότι έχει μια ιδιαίτερη χρησιμότητα η μελέτη της ναρκισιστικής προσωπικότητας. Δώστε προσοχή.
Ο Νάρκισσος ήταν ένας ωραίος νέος, γιος της Νύμφης Λειριώπης και του ποταμού Κηφισού και γι αυτόν θα ακούσετε διάφορες παραδόσεις. Σε μία από αυτές, κάποια μέρα καθισμένος ο ωραίος Νάρκισσος κοντά σε μια πηγή, είδε το πρόσωπό του στα νερά της πηγής. Τόσο πολύ του άρεσε και αγάπησε αυτό που είδε, που θέλησε να αγγίξει το πρόσωπο αυτό που αντικατοπτριζόταν στο νερό. Επειδή όμως παρά τις προσπάθειές του δεν το κατόρθωνε, έμεινε εκεί αυτοθαυμαζόμενος μέχρι που υπέστη μαρασμό και πέθανε. Και στη θέση εκείνη μετά από λίγο φύτρωσε το ομώνυμο λουλούδι.
Κατά μια άλλη παράδοση, ο Νάρκισσος αδιαφορώντας για τον έρωτα, του επίσης ωραίου νέου Αμεινία, έγινε τελικά ο ηθικός αυτουργός στην αυτοκτονία του δεύτερου. Τότε η Νέμεσις αποφάσισε να τον τιμωρήσει σκληρά με το ίδιο πάθος, οδηγώντας τον, να δει στο νερό της πηγής την εικόνα του, το είδωλό του και να την ερωτευθεί τόσο, ώστε να πεθάνει από τον ανικανοποίητο προς τον εαυτό του έρωτα.
Άλλη παράδοση θέλει τον Νάρκισσο, μετά το θάνατο της επίσης πανέμορφης δίδυμης αδελφής του Ηχούς, με την οποία ήταν ερωτευμένος, να μην μπορεί να βρει παρηγοριά στη δυστυχία του, άλλη από το να βλέπει τον εαυτόν του στο νερό κάποιας πηγής και να θυμάται την αδελφή του. Μέχρι που πέθανε στη θέση εκείνη από εξάντληση. Σε όλες του τις εκδοχές, ο Νάρκισσος θα δούμε ότι πεθαίνει, που σημαίνει ότι μιλάμε για ένα θανάσιμο αμάρτημα.
Η γνωστότερη όμως παράδοση για τον Νάρκισσο ήταν εκείνη, σύμφωνα με την οποία ο ωραίος νέος, απασχολημένος να θαυμάζει την ομορφιά του στα νερά του ποταμού, δεν έδωσε προσοχή και φυσικά δεν ανταποκρίθηκε στον έρωτα της νύμφης Ηχούς, η οποία συνεχώς τον καλούσε, με αποτέλεσμα η φωνή της να εξασθενεί όλο και περισσότερο, έτσι ώστε να ακούγονται μόνο οι τελευταίες συλλαβές και στο τέλος να σβήνει. Στην ιστορία αυτή ο Νάρκισσος πάλι πεθαίνει ξανά, αυτοθαυμαζόμενος αυτή τη φορά στο νερό του ποταμού που το χρησιμοποιούσε ως κάτοπτρο.
Υπάρχει υγιής ναρκισσισμός;
Ο μύθος αυτός αναπαριστά με τον καλύτερο τρόπο την έννοια του ναρκισσισμού και τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο μπορεί να απορροφηθεί από τον εαυτό του και την εικόνα του, σε σημείο που να σταματήσει να ενδιαφέρεται για το τι συμβαίνει στο εξωτερικό περιβάλλον. Πως δηλαδή καταλήγει να πιστεύει ότι όλα περιστρέφονται γύρω από τον εαυτό του, ότι όλοι λένε κάτι που αφορά τον ίδιο, ότι καθετί που συμβαίνει αφορά τον ίδιο και, έτσι, να μην συνδέεται ουσιαστικά με άτομα και καταστάσεις. Του λείπει εντελώς η ενσυναίσθηση.
Εδώ τώρα είναι αναγκαία μια διευκρίνιση. Γιατί υπάρχουν διαβαθμίσεις στην έννοια του ναρκισσισμού και υπάρχει μεν ο νοσηρός ναρκισσισμός που χρειάζεται εγκλεισμό σε ψυχιατρείο και ψυχοφάρμακα, αλλά υπάρχει και ο υγιής ναρκισσισμός, με την έννοια του ενδιαφέροντος και της φροντίδας του εαυτού μας.
Ένα ποσοστό ναρκισσισμού, να ξέρετε, υφίσταται σε όλους τους ανθρώπους και, μάλιστα, είναι απαραίτητος. Σκεφτείτε μόνο ότι η ανάπτυξη του ανθρώπου ξεκινάει από μια ναρκισσιστική ανάγκη του βρέφους για φροντίδα. Το βρέφος στα πρώιμα στάδια της ανάπτυξης του, νιώθει ότι αποτελεί το επίκεντρο του κόσμου και είναι απορροφημένο από τον εαυτό του και τις ανάγκες του και το περιβάλλον στη φάση εκείνη δεν έχει καμία σημασία.
Βρίσκοντας όμως ανταπόκριση, φροντίδα και αγάπη από το περιβάλλον, η κατάσταση αυτή αποτελεί την βάση για να ξεκολλήσει το παιδί από τις ανάγκες του και το βοηθάει να αναπτύξει το ενδιαφέρον για τους άλλους. Είναι το πρώτο χαμόγελο του παιδιού στη μάνα σε εκδήλωση της ευγνωμοσύνης του, για το οποίο μας είπε ο Ματθαίος Γιωσαφάτ, που είναι το θεμέλιο της συμβίωσης και της μετέπειτα κοινωνικής και ερωτικής ζωής του βρέφους, όταν αυτό ενηλικιωθεί. Εάν όμως το περιβάλλον που μεγαλώνει ένα παιδί, δεν προσφέρει ανταπόκριση, το βρέφος δεν μπορεί να εξελιχθεί, να αγαπήσει, και παραμένει προσκολλημένο στον εαυτό του και στις ανάγκες του, σαν το Νάρκισσο.
Μετά λοιπόν από αυτή την αρχική ναρκισσιστική κατάσταση, από την οποία ξεκινά η ανάπτυξη κάθε ανθρώπου, θα ακούσετε να μιλάμε και για ναρκισσιστικά στοιχεία προσωπικότητας που συναντώνται επίσης σε κάθε άνθρωπο. Παράδειγμα τέτοιων στοιχείων, η μεγαλύτερη ευθιξία, το αίσθημα υπερηφάνειας, ο αυτοσεβασμός, η ανάγκη προβολής και επιβεβαίωσης που όλοι έχουμε κ.ά.. Και, τέλος, θα ακούσετε να μιλάνε για την ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας όπου το λέει και η λέξη, μιλάμε πλέον για διαταραχή. Που με την σειρά του σημαίνει ότι το πράγμα πλέον έχει ξεφύγει.
Καταλήγουμε ότι ο ναρκισσισμός σε κάποιο ποσοστό είναι και υγιής και απαραίτητος και σχετίζεται με τον στοιχειώδη αυτοσεβασμό, που πρέπει να διαθέτει ο κάθε άνθρωπος και την αγάπη – φροντίδα που οφείλουμε στον εαυτό μας. Αλλά, από κάποιο ποσοστό κι έπειτα, αγγίζει ή και περνάει τα όρια της διαταραχής της προσωπικότητας. Ο νάρκισσος γίνεται τότε ένας στυγνός εκμεταλλευτής ανθρώπων και ένα παράσιτο, ένας ετερόφωτος οργανισμός, που ζει σε βάρος της ψυχικής ηρεμίας και γαλήνης των άλλων, ζητώντας διαρκή επιβεβαίωση, για πράγματα που έκανε ή που νομίζει ότι έκανε ή που τέλος πάντων νομίζει ότι του εξασφάλισαν ένα βάθρο, να τον βάλεις επάνω και να κάνεις ανθρωποθυσίες για χάρη του.
Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της ναρκισσιστικής διαταραχής προσωπικότητας, γιατί αυτό είναι το θέμα μας, είναι μια έντονη αίσθηση μεγαλομανίας , που υπάρχει στη φαντασία του εν λόγω ατόμου, καθώς και μια υπερευαισθησία στην αξιολόγηση και την κριτική των άλλων και μια έλλειψη ενσυναίσθησης γενικά.
Οι ναρκισσιστές βγάζουν μια εικόνα υπερβολικής αυτοπεποίθησης και μεγαλείου, την βλέπουν αυτοκράτειρα Αικατερίνη ή Τσάρος Νικόλαος το λιγώτερο, αλλά αυτό γίνεται μόνο για να καλύψουν τα βαθιά αισθήματα ανασφάλειας τους και μια εύθραυστη αυτοεκτίμηση που εύκολα πληγώνεται από την παραμικρή κριτική. Γι αυτούς τους λόγους, οι νάρκισσοι δημιουργούν ρηχές σχέσεις που τους χρησιμεύουν μόνο για να ικανοποιήσουν τη συνεχή ανάγκη τους για προσοχή.
Στο χαρακτηριστικό αυτό οφείλεται και η τοξικότητα τους. Για να πάρουν την προσοχή, την αναγνώριση, τον έπαινο και το βάθρο που πιστεύουν ότι ταιριάζει στη μεγαλοσύνη τους και που τόσο έχουν ανάγκη, προσκολλώνται πάνω σε άλλα άτομα, περίπου όπως τα παράσιτα στο φυτικό κόσμο και ρουφάνε όλη τους την ενέργεια από τους άλλους, με τρόπους που θα δούμε καλύτερα μέσα από παραδείγματα.
Αυτή η μεγαλομανής αίσθηση προσωπικής αξίας και σπουδαιότητας κάνει τα άτομα αυτά να μεγαλοποιούν, να υπερβάλλουν τα κατορθώματα και τα ταλέντα τους, και θέλουν να αντιμετωπίζονται ως κάτι «ξεχωριστό», «εξαιρετικό», ακόμη και όταν δεν έχουν καταφέρει κάτι ιδιαίτερο. Επειδή τώρα νιώθουν ότι αποτελούν κάτι «ξεχωριστό», πιστεύουν ότι τα προβλήματά τους είναι μοναδικά και ότι μπορούν να κατανοηθούν μόνο από άλλους «ξεχωριστούς» ανθρώπους. Το «κανείς δεν με καταλαβαίνει εμένα» και το «λίγοι μόνο μπορούν να με καταλάβουν» είναι κάτι που θα το ακούσουμε πολύ συχνά από άτομα σαν αυτά.
Όμως αυτό είναι η μία πλευρά του νομίσματος. Η αίσθηση μεγαλομανίας και αυτοθαυμασμού εναλλάσσεται με το συναίσθημα της απαξίωσης και της αυτοκριτικής. Στην παραμικρή αποτυχία ή έλλειψη επιβράβευσης, η αυτοκριτική επανέρχεται δριμύτερη, με ένα φόβο ντροπής και ταπείνωσης. Παράδειγμα, εάν ένας μαθητής παίρνει συνήθως 19 στα μαθήματα και τώρα πάρει 17, θα σκεφτεί ότι τώρα οι άλλοι τον θεωρούν αποτυχημένο.
Ο ναρκισσιστής θα δούμε να διακατέχεται από φαντασιώσεις προβολής, διάκρισης, επιτυχίας και θαυμασμού από τους άλλους, αισθήματα δύναμης, λάμψης, ομορφιάς, αλλά και από χρόνια συναισθήματα φθόνου για όσους βλέπει ως πιο επιτυχημένους από τον ίδιο.
Η αυτοεκτίμηση του βασίζεται σε ευαίσθητες ισορροπίες. Ασχολείται διαρκώς με το πώς τον βλέπουν οι άλλοι, πώς τον κρίνουν και τον αξιολογούν, και νομίζει ότι όλοι ασχολούνται με εκείνον. Αντίστοιχα αυτό είναι κάτι που ο ίδιος αποτυγχάνει να κάνει, αδιαφορώντας εξοργιστικά για το περιβάλλον του και τις ανάγκες των άλλων ανθρώπων γύρω του και δίπλα του. Όπως ο αρχαίος Νάρκισσος της μυθολογίας, απορροφημένος με τον εαυτό του, δεν έχει ουσιαστική επαφή με το περιβάλλον, οι άλλοι γύρω του δεν έχουν καμία σημασία, παρά μόνο αν είναι να τον υπηρετούν και τελικά είναι σαν να μην υπάρχουν, ενώ οι ανάγκες τους είναι μικρής σημασίας, σε σύγκριση με τις δικές του.
Βέβαια, αυτή η αδιαφορία και η έλλειψη ενσυναίσθησης για τους άλλους ανθρώπους γύρω του, δεν είναι πάντα ορατή. Γιατί αυτή η κατηγορία ανθρωποφάγων ξέρει να καλύπτει καλά τα ίχνη της και να φυλάει τα νώτα της. Το θέατρο που μπορούν να παίξουν είναι άξιο για όσκαρ και οι μάσκες που φορούν, τους βοηθάνε να δείχνουν ένα άλλο πρόσωπο, ότι δήθεν δηλαδή ενδιαφέρονται και κόπτονται για τους άλλους και αυτό δεν είναι κάτι που θα το κρατήσουν για τον εαυτό τους μόνο.
Η υπερβολική ανάγκη για αναγνώριση και επιβράβευση οδηγεί τον νάρκισσο σε μια διαρκή και έντονη και ενοχλητική ανάγκη προβολής. Αναζητά διαρκώς την προσοχή, το θαυμασμό και τα κομπλιμέντα των άλλων, το χειροκρότημα. Πουλάει μούρη, καυχιέται ασύστολα, αυτοδιαφημίζεται, ενοχλεί. Εάν κάποιος τον αμφισβητήσει ή ασκήσει κριτική τότε θα νιώσει θυμό, οργή, αίσθημα ντροπής και εξευτελισμού, αλλά θα καλύψει τα συναισθήματα αυτά με μια μάσκα απάθειας και αδιαφορίας , σαν να μην συμβαίνει τίποτα. Αυτό είναι και το σημείο που οι άλλοι άνθρωποι γύρω του μπερδεύονται και πιστεύουν ότι ο νάρκισσος είναι ένα άτομο με μεγάλη αυτοπεποίθηση, πολύ δυνατό, ενώ στην πραγματικότητα συμβαίνει το εντελώς αντίθετο. Είναι ένας αδύναμος στο βάθος του χαρακτήρας και ένα κακέκτυπο ανθρώπου.
Στην ουσία αυτό που κάνει ο νάρκισσος είναι να προσπαθεί ασυνείδητα να δημιουργήσει μια ψεύτικη εικόνα, ένα προσωπείο που να πείθει τους άλλους για τη σπουδαιότητά του. Πίσω όμως από αυτή την ψεύτικη εικόνα» κρύβονται έντονα αισθήματα κατωτερότητας, ανεπάρκειας και απαξίωσης του εαυτού. Ο νάρκισσος αγωνίζεται διαρκώς να πείσει με την ψεύτικη εικόνα του προκειμένου, κατά βάθος, να αποκρύψει την υποτιμημένη εικόνα που έχει για τον εαυτό του και, έτσι, να νιώσει καλύτερα. Γι’ αυτό και ο μεγαλύτερος φόβος του είναι η αποκάλυψη και το αίσθημα ντροπής που την συνοδεύει όταν νιώθει ότι οι άλλοι ανακαλύπτουν την αδυναμία του και βλέπουν, όπως θεωρεί ο ίδιος, ότι δεν αξίζει πραγματικά.
Το ενδιαφέρον εδώ είναι ότι ο νάρκισσος δεν θα θελήσει να εξελιχθεί και να βελτιωθεί σαν άνθρωπος, αλλά θα κοιτάξει να βάλει ένα είδος μέικαπ, που θα κρύψει το άσχημο πρόσωπο του. Δεν θα κοιτάξει να διορθωθεί και να γίνει καλύτερος, δεν θα ψάξει τα λάθη του, για να μάθει από αυτά, αλλά θα κοιτάξει να τα θάψει, με όλο του το ενδιαφέρον εστιασμένο αποκλειστικά στο να μην καταλάβουν οι άλλοι, τι είδους άνθρωπος πραγματικά είναι.
Πώς αναγνωρίζουμε έναν νάρκισσο;
Πριν μπούμε να δούμε πως θα αναγνωρίσουμε στην πράξη ένα τοξικό άτομο, ένα νάρκισσο, ξαναθυμίζω την διάκριση που κάναμε ανάμεσα στον υγιή και τον αρρωστημένο, τον ακραίο ναρκισσισμό. Στο επίπεδο του ακραίου ναρκισσισμού βρίσκεται η εγωιστική ενασχόληση με τον εαυτό μας. Είναι υγιής συμπεριφορά ο ναρκισσισμός; Ναι, όλοι έχουμε μια πτυχή ναρκισσιστική. Αλλά ας τα πάρουμε με την σειρά.
Οι ακραίοι νάρκισσοι είναι συνήθως οι άνθρωποι που απορροφώνται πλήρως στον εαυτό τους. Ο εαυτός είναι το κέντρο του σύμπαντος για τον ναρκισσιστή. Οι άλλοι άνθρωποι γύρω τους είναι απλά «πράγματα» ή «όργανα» που τους εξυπηρετούν ή τους χρησιμεύουν να πραγματοποιήσουν τους σκοπούς τους. Οι φίλοι παραμένουν φίλοι μόνο όσο τους είναι χρήσιμοι είτε σε προσωπικό είτε σε επαγγελματικό επίπεδο. Αυτό εξηγεί γιατί ένας ναρκισσιστής απομακρύνει τους πάντες γύρω του και καταλήγει σχεδόν πάντα, συναισθηματικά απομονωμένος, μόλις βγάλει τη μάσκα της γοητείας και δείξει το πραγματικό του πρόσωπο.
Πώς γίνεται ένας άνθρωπος νάρκισσος;
Αλλά πριν μπούμε να δούμε τα σημάδια, πως θα αναγνωρίσουμε ένα τοξικό άτομο, να δούμε πως γίνεται ένας νάρκισσος. Ο ναρκισσισμός ξεκινά από τραύματα που έχουν προκληθεί σε μικρή ηλικία. Ο νάρκισσος, είναι αυτό που λέμε “κρύος” άνθρωπος από την παιδική του ηλικία ένας άνθρωπος που κόλλησε συναισθηματικά στην ώρα του τραύματος, το αναπαράγει συνεχώς και αυτός ο πόνος μεταφέρεται στην ενήλικη ζωή του, όπου πια για να επιβιώσει, υψώνει ένα φράγμα προστασίας από τον εξωτερικό κόσμο που του προκάλεσε το τραύμα αυτό.
Αυτό το φράγμα είναι μια ψεύτικη ταυτότητα που υιοθετεί και εκφράζει την διαφορά ανάμεσα σ’ αυτό που είναι ή τέλος πάντων σε αυτό που πιστεύει μέσα του ότι είναι και σ’ αυτό που θέλει οι άλλοι να πιστεύουν ότι είναι. Σαν τον χαμαιλέοντα, άλλοτε εμφανίζεται σκληρός και αποφασιστικός, άλλοτε γλυκός, χαριτωμένος και με χιούμορ, πολλές φορές μπορεί να υποκριθεί ότι νοιάζεται για τους άλλους και άλλοτε ξεγελά, παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως πολύ ευχάριστο, κοινωνικό τύπο, που προκαλεί γέλιο και καλή διάθεση στους άλλους και είναι η ψυχή της παρέας.
Όλα αυτά μέχρι να πείσει. Αν τώρα προσπαθήσεις να τον πλησιάσεις κάνοντάς του προσωπικές ερωτήσεις τότε εκείνος θα αποφύγει με διπλωματία, που άλλωστε είναι και ένα από τα δυνατά του σημεία ή με κάποιο αστείο για να ξεφύγει από τη δύσκολη θέση να ανοιχτεί. Αν επιμείνεις τότε θα γίνεις εχθρός και θα κοιτάξει να απομακρυνθεί τελείως από σένα, που δεν το λες και κακό.
Τώρα αν θέλουμε να μπούμε πιο βαθιά στο πως γίνεται ένας νάρκισσος, συνήθως είναι άτομα, που ως παιδιά δεν έτυχαν της προσοχής και του ενδιαφέροντος από την πλευρά των γονιών τους. Όταν ως παιδιά είχαν κάποια επιτεύγματα, εκεί που περίμεναν το μπράβο και την αναγνώριση και τον ειλικρινή έπαινο, από τα σημαντικά πρόσωπα στη ζωή τους, αυτά δεν ήρθαν ποτέ. Και η φυσική δίψα για αποδοχή δεν ικανοποιήθηκε αντίστοιχα ποτέ.
Ακόμη χειρότερα, στην προσπάθεια τους οι αδιάφοροι γονείς να καλύψουν το συναισθηματικό κενό και την ανεπάρκεια τους, θα επαινούσαν το παιδί τους, έτσι απλά για το θεαθήναι και εντελώς αψυχολόγητα και άκαιρα, σε περιπτώσεις που το παιδί δεν είχε κάποιο πραγματικό και άξιο λόγου επίτευγμα να επιδείξει. Κι έτσι γεννήθηκε ένας νάρκισσος, που έμαθε από τρυφερή ηλικία, ότι το σημαντικό δεν είναι το τι πραγματικά πέτυχες, αλλά το τι οι άλλοι νομίζουν ότι πέτυχες.
Και μαθαίνουν τότε να ζουν σε ένα κόσμο φανταστικό, με φανταστικά, μη πραγματικά επιτεύγματα και επιτυχίες, στον κόσμο δηλαδή του «νομίζω», στον κόσμο του «έπεισα ότι έκανα κάτι σπουδαίο», στον κόσμο του «φαντάζομαι ότι είμαι κάτι σπουδαίο και δοξάστε με». Αυτά σε αντίθεση με ένα παιδί, που επαινείται για τους σωστούς λόγους, το οποίο στη συνέχεια σαν ενήλικος θα διαμορφώσει μια υγιή αντίληψη του εαυτού του και μια υγιή αυτοπεποίθηση βασισμένη πάνω σε πραγματικά επιτεύγματα. Κάντε τον λογαριασμό τώρα.
Τα σημάδια ότι ο σύντροφός σας είναι νάρκισσος;
Είπαμε πριν πόσο δύσκολο είναι να απαλλαγείς από ένα τοξικό πρόσωπο, όταν αυτός είναι ένα σημαντικό πρόσωπο στη ζωή σου, όπως γονιός ή σύντροφος. Να επαναλάβω εδώ ότι δεν είναι καθόλου δύσκολο να ερωτευτείς έναν νάρκισσο. Το αντίθετο! Ακριβώς επειδή υποκρίνονται, γίνονται πολύ γοητευτικοί, δεν έχουν άσχημες πλευρές ή τουλάχιστον τις κρύβουν καλά. Δείχνουν να έχουν αυτοπεποίθηση και γνωρίζουν όλα τα κόλπα πολύ καλά πως να σε κερδίσουν.
Και δεν θα υπήρχε πιθανώς κανένα πρόβλημα, αν ήταν πάντα έτσι. Αν δεν έπεφταν οι μάσκες και δεν αποκάλυπταν το πραγματικό τους πρόσωπο. Το κακό είναι ότι όταν συνειδητοποιήσεις ότι έχεις απέναντί σου έναν τέτοιον άνθρωπο είναι ήδη πολύ αργά, γιατί αφενός γνωρίζει πως να σε κρατήσει κοντά του/της και αφετέρου είναι πάντα έτοιμος να ξαναβάλει τη μάσκα, αν νιώσει ότι χάνει έδαφος.
Αυτός είναι ο ένας λόγος που οι περισσότεροι άνθρωποι το βρίσκουν δύσκολο να απομακρυνθούν από μια τέτοια τοξική σχέση. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι οι άνθρωποι τρέφουν μέσα τους την ανόητη ελπίδα, ότι το συναισθηματικό βαμπίρ που έχουν δίπλα τους, θα αλλάξει και μια μέρα θα ξαναγίνει το γλυκό, χαριτωμένο πρόσωπο που ερωτεύτηκαν κάποτε. Αυτό όμως θα γίνει μόνο όταν νιώσει ότι σε χάνει και μόνο για όσο χρειαστεί για να σε επαναφέρει.
Μερικά στάνταρ χαρακτηριστικά για να τους αναγνωρίσεις;
1. Οι νάρκισσοι ξέρουν καλά το παιχνίδι της γοητείας
Πολύ βασικό αυτό. Ξεκινούν με κοπλιμέντα και σε κάνουν να νιώσεις ότι είσαι ότι έψαχναν στη ζωή και θα συνεχίσουν να σε λούζουν με αγάπη, δώρα, κολακείες, κοπλιμέντα και άλλες εκδηλώσεις τρυφερότητας, μέχρι να σε κερδίσουν. Θα σε κάνουν πολύ γρήγορα να νιώσεις ότι είσαι το επίκεντρο της προσοχής τους, αλλά το ίδιο γρήγορα, μόλις σε … εξασφαλίσουν, θα ασχοληθούν με κάτι άλλο. Ενώ δηλαδή στην αρχή θα σε «σκλαβώσουν», μόλις νιώσουν ότι σε έχουν κατακτήσει, όλα αυτά θα κοπούν μαχαίρι.
Επίσης προχωρούν πολύ γρήγορα. Ο νάρκισσος θα σου πει από τα πρώτα κιόλας ραντεβού ότι θέλει να είστε μαζί για πάντα, κάτι που ένα υγιής ψυχικά άνθρωπος θα περιμένει να ωριμάσει συναισθηματικά μέσα του η ιδέα, πριν το ανακοινώσει. Και βέβαια εσύ τα παρερμηνεύεις όλα αυτά και τα μπερδεύεις, με τα πραγματικά βαθιά και έντονα συναισθήματα, ότι δηλαδή σε αγαπάει τρελά. Και κολλάς.
2. Δεν συμπαθούν τους φίλους και την οικογένειά σου
Αρχικά, μιλούν με τα καλύτερα λόγια για τα κοντινά σου πρόσωπα, για να γίνουν συμπαθείς, αλλά όσο περνάει ο καιρός αρχίζουν να εκφράζουν τα πραγματικά τους αισθήματα. Αυτό συμβαίνει γιατί, σε βάθος χρόνου, θα επιδιώξουν να απομακρυνθείς από αγαπημένα πρόσωπα, για να τους αφοσιωθείς αλλά και για να εξαρτάσαι αποκλειστικά από τους ίδιους. Νιώθουν να απειλούνται από τις υγιείς σχέσεις γύρω σου και επιδιώκουν να σε ξεριζώσουν, γιατί φοβούνται ότι οι γύρω σου, εκτός που θα τους έχεις για ψυχικό στήριγμα, επί πλέον είναι πιο πιθανό να καταλάβουν ποιοι πραγματικά είναι, καθώς η γοητεία τους δεν φτάνει μέχρις σ’ αυτούς.
3. Στατιστικά, δεν έχουν καλό παρελθόν όσον αφορά τις σχέσεις
Είναι πολύ εύκολο για κάποιον νάρκισσο να κάνει σχέση, αλλά πολύ δύσκολο να την διατηρήσει. Θα τους δεις να έχουν μια σειρά από αποτυχημένες σχέσεις, για τις οποίες όμως δεν αναλαμβάνουν ποτέ την ευθύνη. Πάντα έφταιγαν οι άλλοι. Εντελώς συμπτωματικά.
4. Σε εξουθενώνουν ψυχικά
Ο νάρκισσος προβάλλει συνέχεια τις δικές του ανάγκες και δεν νιώθει καμία ενοχή για αυτό. Όσο χρόνο και ενέργεια και ενδιαφέρον και αγάπη κι αν τους δίνεις, δεν είναι ποτέ αρκετή. Θα σε κάνουν να νιώθεις συνεχώς άσχημα, ότι δεν τους δίνεις την προσοχή που τους αξίζει, ότι δεν τους εκτιμάς αρκετά. Θα σε γεμίσουν ενοχές και θα σε κάνουν να νιώθεις αποκλειστικά υπεύθυνος για την ευτυχία τους και ότι φταις εσύ, όταν εκείνοι δεν νιώθουν καλά.
5. Ενδιαφέρονται πολύ για τα υλικά αγαθά
Σαν ένα τελευταίο χαρακτηριστικό, οι νάρκισσοι δίνουν ιδιαίτερη σημασία στην εικόνα τους και στο κοινωνικό τους status, στο φαίνεσθαι δηλαδή. Από τα ρούχα και τα αυτοκίνητα, μέχρι τα ταξίδια και το φαγητό, οι νάρκισσοι επιδιώκουν να έχουν ό,τι καλύτερο και πιο trendy κυκλοφορεί στην αγορά.
Μπορείτε να καταλάβετε αν κάποιος είναι νάρκισσος από μια ερώτηση
Η διάγνωση των διαταραχών δεν είναι εύκολη υπόθεση και φυσικά δε μπορεί να την κάνει ο καθένας. Όμως ο ναρκισσισμός είναι κάτι εντελώς διαφορετικό, μιας και οι ίδιοι οι νάρκισσοι γνωρίζουν από μόνοι τους … ποιοι και τι είναι.
Οι σύγχρονοι νάρκισσοι, είναι επιθετικοί, άπληστοι, αναίσθητοι, ματαιόδοξοι, άπιστοι, ανέντιμοι, θανάσιμα γοητευτικοί και "εκμεταλλευτές". Μπορεί όσοι έχουν διαγνωσμένη ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας να αντιπροσωπεύουν μόλις το 1% έως 3% του γενικού πληθυσμού, όμως υπάρχουν πολλοί άλλοι που εμφανίζουν υπο-κλινικές περιπτώσεις της κατάστασης αυτής, κάτι που σημαίνει ότι υπάρχουν πολλές πιθανότητες να υπάρχουν μερικοί στον ευρύτερο κοινωνικό/οικογενειακό σας κύκλο κάτι που δεν πρέπει να το υποτιμάμε.
Πώς όμως μπορεί να διακρίνει κανείς ένα νάρκισσο… με την πρώτη ματιά;
Σύμφωνα με μια έρευνα που δημοσιεύτηκε ο καλύτερος τρόπος είναι ένας: να τον ρωτήσετε.
Κλασσικά η διάγνωση του ναρκισσισμού γίνεται με τη βοήθεια ενός ερωτηματολογίου 40 ερωτήσεων, γνωστό ως "Απογραφή Ναρκισσιστικής Προσωπικότητας" (Narcissistic Personality Inventory). Σε γενικές γραμμές το τεστ αυτό ζητά να επιλέξει κανείς ανάμεσα από δύο αντιτιθέμενες δηλώσεις, όπως "Προτιμώ να είμαι με κόσμο" και "Μου αρέσει να είμαι το κέντρο της προσοχής" ή "Θέλω να έχω εξουσία πάνω σε άλλους" και "Δε με πειράζει να ακολουθώ εντολές άλλων".
Σε πολλές περιπτώσεις κανείς μπορεί να πιστεύει ότι η προσωπικότητά του ανταποκρίνεται και στις δύο επιλογές, ωστόσο όταν πρέπει "αναγκαστικά" να επιλέξει μία από τις δύο, αυτό είναι που οδηγεί τον εξεταζόμενο να διαλέξει εκείνο το χαρακτηριστικό που τον περιγράφει καλύτερα.
Το πρόβλημα είναι ότι το τεστ αυτό χρειάζεται αρκετό χρόνο, ενώ δεν είναι κάτι που εύκολα μπορεί να ζητήσει κανείς από κάποιον άλλο να κάνει. Τι να πεις στον άλλον; Μισό να σου κάνω ένα τεστ, να δω κάτι που θέλω;
Σύμφωνα όμως με μια ομάδα ερευνητών, σ το πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να ρωτήσει κανείς τους άλλους με πιο άμεσο τρόπο, χρησιμοποιώντας την φράση: "Σε ποιο βαθμό συμφωνείς με αυτή τη δήλωση; “Είμαι νάρκισσος”. (Σημείωση: η λέξη αυτή σημαίνει εγωιστής και μάταιος)". Η εξήγηση στην παρένθεση είναι για να διασφαλιστεί ότι όλοι οι συμμετέχοντες αντιλαμβάνονται τον ίδιο ορισμό. Στη συνέχεια ζητείται να αξιολογήσουν τον εαυτό τους σε μια κλίμακα από το 1 έως το 7, με το 1 να σημαίνει "Δεν με αντιπροσωπεύει" και το 7 "Με αντιπροσωπεύει σε μεγάλο βαθμό".
Τα αποτελέσματα τώρα αυτού του τεστ έδειξαν ότι αυτό το απλό τεστ, εμφάνισε μεγάλες ομοιότητες με το πιο περίπλοκο των 40 ερωτήσεων. Που σημαίνει, ρωτήστε τους και θα σας πουν.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, ο λόγος για τον οποίο οι νάρκισσοι είναι τόσο ειλικρινείς δικαιολογείται από το γεγονός ότι οι ίδιοι δεν θεωρούν το ναρκισσισμό ως πρόβλημα, κάτι που ταιριάζει απόλυτα με την "ανεβασμένη" εικόνα που έχουν αυτοί οι άνθρωποι για τον εαυτό τους. Αυτός είναι και ο λόγος που οι Νάρκισσοι σπάνια αναζητούν ψυχολογική βοήθεια. Νιώθουν ότι δεν την χρειάζονται και ότι είναι μια χαρά έτσι ακριβώς, όπως είναι.
Ο Νάρκισσος και η σχέση του με τους άλλους
Οι διαπροσωπικές του σχέσεις κατά κανόνα είναι προβληματικές, εξαιτίας της ανάγκης του για θαυμασμό, της αίσθησης ότι έχει ιδιαίτερα δικαιώματα και της αδυναμίας του να νοιώσει τις ανάγκες των άλλων. Οι ναρκισσιστές έχουν ανάγκη να τραβούν τη προσοχή και αυτό αποτελεί για αυτούς προτεραιότητα. Ένας νάρκισσος δύσκολα κάνει κάτι, αν δεν του εξασφαλίζει φήμη ή δημοσιότητα ή χειροκρότημα.
Επιπλέον, ένας νάρκισσος θεωρεί τον εαυτό του κάτι πολύ σημαντικό και σπάνιο που μπορεί να γίνει αντιληπτό μόνο από σημαντικούς ανθρώπους, καθώς αυτός αισθάνεται ότι είναι μοναδικός, αλλιώτικος, ξεχωριστός, ενώ η πλειοψηφία των άλλων είναι κοινοί και συνηθισμένοι και θα τον ακούσετε συχνά να λέει «Κανείς δεν με καταλαβαίνει».
Στην πραγματικότητα, όλα αυτά βρίσκονται στη σφαίρα της δικής του διαστρεβλωμένης εικόνας που έχει για τον εαυτό του, καθώς οι νάρκισσοι παγιδεύονται στην εικόνα που δημιουργούν κάθε φορά για το εαυτό τους. Αυτή εξάλλου, είναι και η πηγή της διαταραχής.
Οι νάρκισσοι αξιολογούν τις σχέσεις τους με τους γύρω, με βάση την χρησιμότητά τους. Ανάλογα με το πόσο χρήσιμο μπορεί να του είναι ένα άτομο, αυτό είναι και το μέτρο της αξίας του. Επιλέγει τους φίλους του με βάση το πόσο καλά μπορεί να τον βοηθήσουν σε κάτι να ή να τον βοηθήσουν να γίνει γνωστός.
Αντίστοιχα στις διαπροσωπικές σχέσεις, δεν επιλέγουν τους συντρόφους με βάση το πόσο τους αγαπούν και νοιάζονται για αυτούς, αλλά με βάση το τι μπορούν να πάρουν από αυτούς και πόσο αυτοί ενισχύουν την εικόνα τους και τη προβολή τους, για αυτό συχνά επιλέγουν συντρόφους που είναι μοναδικοί σε κάποιο τομέα και ξεχωρίζουν κάπως, εξασφαλίζοντας έτσι και για τον εαυτό τους την προσοχή που τόσο έχουν ανάγκη.
Πως θα σου κάνει ένας Νάρκισσος την ζωή κόλαση; Εύκολα!
- Θα σε γεμίσει ενοχές ότι τον/την κάναμε να νοιώσει άσχημα.
- Θα σε γεμίσει σύγχυση με τις «ξαφνικές» μεταπτώσεις στην συμπεριφορά του.
- Θα σε εξουθενώσει με την αδυναμία να προβλέψεις τα γεγονότα και τι σου ξημερώνει μαζί του.
- Θα σε κάνει να νιώθεις ότι περπατάς σε ναρκοπέδιο ή στην καλύτερη πάνω σε τσόφλια αυγών, κρατώντας μόνιμα τεταμένη την προσοχή σου, για να αποφύγεις τα χειρότερα.
- Θα νιώθεις ότι δεν κάνεις τίποτα σωστά και θα κατηγορείς τον εαυτό σου γι αυτό.
- Θα νιώθεις πιο ασφαλής όταν περνάς απαρατήρητος και δεν σε προσέχει, παρά όταν τραβάς την προσοχή του.
- Θα νιώθεις αγχωμένος όταν βρίσκεσαι στον ίδιο χώρο μαζί του.
- Θα χρειάζεται να ρωτάς και να παίρνεις άδεια για οτιδήποτε, γιατί εκείνος ξέρει, ενώ εσύ όχι.
- Δεν θα μπορείς να λες την γνώμη σου από φόβο να μην τιμωρηθείς.
- Θα είναι αδύνατο να επικρατήσει η άποψη σου σε ένα καυγά γι αυτό και το αποφεύγεις με κάθε κόστος, με συμβιβασμούς και υποχωρήσεις.
- Θα προσπαθείς διαρκώς να κάνεις τα πράγματα καλύτερα, χωρίς να ξέρεις όμως ποτέ με βεβαιότητα, τι σημαίνει το καλύτερα.
- Ανταγωνιστικότητα σε όλα τα επίπεδα.
- Θα μεταχειριστεί την συναλλαγή και την εξαγορά, ασκώντας την πολιτική σου δίνω – μου δίνεις.
- Θα επιδιώξει την προβολή σε κάθε περίπτωση.
- Αν δεν είναι στο επίκεντρο θα θελήσει να υποτιμήσει/υποβιβάσει/υποβαθμίσει την συγκεκριμένη δραστηριότητα.
- Θα κάνει το θύμα, θα υποκριθεί ασθένεια ή άλλα προβλήματα, για να τραβήξει την προσοχή. Θα κατηγορήσει τους άλλους, για να κερδίσει την συμπάθεια. Λέει εύκολα ψέματα, χωρίς ηθικές αναστολές.
- Θα σκοτεινιάζει, χωρίς να αποκαλύπτει τους λόγους, αφήνοντας το θύμα του μετέωρο. Silent treatment λέγεται αυτό και τακτική του «Δεν έχω τίποτα», ενώ παράλληλα σου κάνει φανερό ότι κάτι έχει. Σε γυναίκες κυρίως αυτό.
- Εκδικητικός, θα χρησιμοποιήσει τις απειλές και τον εκφοβισμό, σε ακραίες περιπτώσεις και όταν όλα τα άλλα δεν πιάνουν.
Εκφράσεις που θα ακούσεις συχνά από έναν/μια Νάρκισσο
- Είσαι υπερευαίσθητη/ος και υπερβολική/ος. Μόνο εσύ!
- Είσαι φαντασιόπληκτη/ος, δεν ξέρεις τι λες.
- Δεν δέχεσαι ούτε ένα αστείο; Δεν έχεις χιούμορ.
- Έτσι! Επειδή το είπα Εγώ!
- Ποιά/ος νομίζεις ότι είσαι;
- Τα δικά σου δεν τα βλέπεις; (όταν τον στριμώξεις)
- Ποτέ δεν το είπα αυτό! (ενώ το έχει πει).
- Με ζηλεύουν!
- Κατηγορούμαι γιατί δεν είπα/έκανα αυτό που ήθελες, όταν το ήθελες (δικαιολογία για ανεκπλήρωτες υποσχέσεις).
- Μετά από όσα έχω κάνει εγώ για σένα; (όταν δεν έχει κάνει τίποτα)
- Νομίζεις ότι είσαι τόσο έξυπνη/ος;
- Χαμήλωσε τον τόνο της φωνής σου! Μην γίνεσαι επιθετικός/επιθετική.
- Δεν είναι δικό μου λάθος - δικό σου είναι (ενώ είναι ξεκάθαρα δικό του).
- Κάνω τα πάντα και ποτέ δεν ακούω ένα καλό λόγο (ενώ κάνει πολύ λίγα και απρόθυμα).
- Μου θυμίζεις την μάνα μου – τον πατέρα μου.
- Είναι όλοι τους ένα μάτσο άχρηστοι.
- Μου αξίζει το καλύτερο.
- Εσύ με έκανες να το πω/κάνω αυτό.
Στους Ναρκισσιστές αρέσει το Facebook …
Τι έκπληξη!
Μελέτη του Πανεπιστημίου Brunel επιβεβαίωσε εκείνο που οι περισσότεροι από εμάς σκεφτόμαστε, καθώς σκρολάρουμε να δούμε τις ενημερώσεις στο Facebook: Ότι τα άτομα που κοινοποιούν ανελλιπώς το που πήγαν, τι έκαναν, τι τρώνε, πόσο πολύ γυμνάζονται και φροντίζουν τον εαυτό τους, τι φοβερή σχέση έχουν με τους συντρόφους, τα παιδιά, τους γονείς, πόσο κοινωνικά ευαίσθητοι είναι και πόσο καλλιεργημένοι ψυχικά και πνευματικά είναι, είναι πάρα πολύ πιθανό, αν όχι σίγουρο, ότι θα είναι ναρκισσιστές και με χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Στη μελέτη, που δημοσιεύτηκε τον Οκτώβριο, συμμετείχαν περισσότεροι από 500 χρήστες του Facebook στις ΗΠΑ, με το ενδιαφέρον των ψυχολόγων εστιασμένο στο να κατανοήσουν γιατί οι άνθρωποι ποστάρουν ό,τι ποστάρουν. Ρώτησαν τους συμμετέχοντες σχετικά με το χρόνο που αφιερώνουν στο μέσο κοινωνικής δικτύωσης, τα κίνητρά τους για να κάνουν αναρτήσεις αλλά και τι είδους σχόλια λάμβαναν κατά μέσο όρο και για ποια θέματα κάνουν συνήθως αναρτήσεις και πόσο συχνά.
Τα αποτελέσματα δεν προκάλεσαν και τόση έκπληξη. Οι εξωστρεφείς έτειναν να δημοσιεύουν περισσότερο για τις κοινωνικές δραστηριότητες και την καθημερινότητά τους. Τα άτομα που ήταν πιο ανοιχτά μυαλά, ήταν πιο πιθανό να γράψουν για πιο πνευματικά θέματα και τέλος οι ευσυνείδητοι - επιμελείς κοινοποιούσαν περισσότερο για τα παιδιά τους, τους γονείς, την οικογένεια, τους κοινωνικούς θεσμούς γενικά.
Οι ναρκισσιστές, διαπίστωσε η μελέτη, αναρτούσαν όλα αυτά και επί πλέον και θέματα που είχαν να κάνουν με την εξωτερική τους εμφάνιση, όλα αυτά καθαρά για να επιβεβαιωθούν. Δεν ντρέπονταν καθόλου να κοκορεύονται για τα επιτεύγματά τους, κάτι που ενθαρρυνόταν και από τον μεγαλύτερο αριθμό των λάικ και των σχολίων. Οι ερευνητές προειδοποιούν ότι: «οι άνθρωποι μπορεί να βάζουν like και να σχολιάζουν το επίτευγμα ενός φίλου για να δείξουν την υποστήριξή τους, αλλά ενδόμυχα αντιπαθούν την πρακτική».
Ένα άλλο, επίσης προβλέψιμο εύρημα, έδειξε ότι τα άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση έκαναν πιο συχνά αναρτήσεις για τις σχέσεις τους. Επειδή είναι μονίμως φοβισμένα μήπως χάσουν τον σύντροφό τους, ενημερώνουν για τον σύντροφό τους σαν να θέλουν να κατοχυρώσουν τη σχέση τους, όταν νιώθουν πως απειλείται.
Τελικά, οι συντάκτες της μελέτης δηλώνουν, ότι δεν εξεπλάγησαν από τα ευρήματα της μελέτης, γιατί αυτό που βλέπουμε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι μια αντανάκλαση των καθημερινών διαπροσωπικών σχέσεων. Λένε όμως ότι είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό γιατί δημοσιεύουμε ότι δημοσιεύουμε, ούτως ώστε να αποφύγουμε να κάνουμε τους φίλους μας να μισούν. Αν υπάρξει μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση ως προς το πώς αντιλαμβάνονται οι φίλοι τις ενημερώσεις της κατάστασης κάποιου, θα μπορούσε αυτό να βοηθήσει τον κόσμο να αποφύγει θέματα που ενοχλούν περισσότερο από ότι διασκεδάζουν, καταλήγουν.
Μια νέα έρευνα δείχνει ότι οι ναρκισσιστές λατρεύουν τις selfie, ακόμη και αν δεν είναι οι δικές τους. Μια άλλη ερευνητική ομάδα από το Πανεπιστήμιο Sejong στη Σεούλ της Νότιας Κορέας, έκανε έρευνα πάνω σε 276 ενήλικους χρήστες του Instagram, όπου οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι ναρκισσιστές λατρεύουν να ποστάρουν selfie στο Instagram, όμως, όπως φαίνεται, αυτοί που ακολουθούν ή κάνουν like στις αναρτήσεις τους είναι πιθανότατα και οι ίδιοι ναρκισσιστές. Και όλοι μαζί μολύνουν το feed σου.
Με δυο λόγια; Αν είσαι νάρκισσος, όχι μόνο θα ποστάρεις δικές σου selfie, αλλά έχεις και περισσότερες πιθανότητες να ανέχεσαι ή ακόμη και να ακολουθείς άλλους χρήστες των social media που θεωρούνται ναρκισσιστές.
Σπίρτα μου, είναι μεγάλο και δύστροπο το θέμα μας και τα στενά όρια της εκπομπής δεν βοηθάνε. Θα χρειαστεί να επανέλθουμε στο θέμα. Ούτε τα μισά δεν είπαμε. Έπεται συνέχεια. Τρόποι με τους οποίους θα προσπαθήσει ένα νάρκισσος να μας χειραγωγήσει και να μας ελέγξει. Είναι εφικτή η συνύπαρξη με τοξικά άτομα; Είναι ο συμβιβασμός μια αποδεκτή λύση για συνύπαρξη; Μήπως είμαστε και οι ίδιοι νάρκισσοι και πως θα το καταλάβουμε; Έχει ελπίδες ο ναρκισσιστής; Θεραπεύεται; Οι διάκριση ανάμεσα στον υγιή, δημιουργικό ναρκισσισμό και την διαταραχή. Νάρκισσοι που πήγαν τον κόσμο μπροστά, ιστορικές προσωπικότητες και celebrities. Stay tuned! Θα παίξει part II.
Κατά τα άλλα, ανανεώνουμε το ραντεβού μας για την άλλη Παρασκευή στις 7 το απόγευμα, θυμίζοντας στους ξεχασιάρηδες, ότι κάθε Σάββατο πρωί στις 10, αχάραγα με τον πρώτο καφέ, ακούμε σε επανάληψη την εκπομπή της Παρασκευής. Εσείς φέρνετε μόνο το κέικ.
Το Spirto Web Radio είναι κοντά σας 24 ώρες, με ζωντανές εκπομπές καθημερινά και με την καλύτερη μουσική. Και όχι, αυτό δεν το λέμε επειδή είμαστε νάρκισσοι, αλλά επειδή, πώς να το κάνουμε, έχουμε την καλύτερη μουσική.
Ένα για το δρόμο.
DON'T MESS WITH CATS - They are lions in disguise
On Air: κάθε Παρασκευή στις 7 το βράδυ
On Replay: Σάββατο πρωί στις 10, αχάραγα με τον πρώτο καφέ. Bring the cake!
On Replay: Σάββατο πρωί στις 10, αχάραγα με τον πρώτο καφέ. Bring the cake!
Το post γρατζουνίστηκε responsibly από το * Κεραμιδόγατο
Όσοι δεν πρόλαβαν τις ζωντανές εκπομπές, οι εκπομπές διατίθενται στο Mixcloud, σε πακέτο για το σπίτι ;-)
- Get link
- Other Apps